سلام
در این قسمت دلایل اهمیت اداب خواب صحبت خواهیم کرد
این مقدمه نسبتا طولانی هست و نمیشه کوتاه ترش کرد همچنین اینکه فقط مقدمه هست و وارد بحث اصلی نشدیم
در پست های بعدی مطالب به صورت کوتاه تر ارائه می گردند
وقتى سخن از آداب خواب به ميان مى آيد، اولين پرسشى كه در ذهن برخى خوانندگان نقش مى بندد اين است كه :
اساسا چه نيازى به يادگيرى آداب خواب داريم ؟
سال هاست كه بدون هيچ قاعده و قانونى سر بر بالش مى نهيم وبه خواب مى رويم و هيچ مشكلى هم پيش نمى آيد. مگر خوابيدن همنياز به آموزش دارد؟ همين كه چراغ اتاق خواب را خاموش كنى و در بستر خود آرام بگيرى و چشم هايت را بر هم بگذارى ، كار تمام است . سخن درباره آموختن آداب خواب ، مانند بحث از روش نفس كشيدن است .
طرح اين پرسش در زمينه آداب خواب - كه در رسانه ها كمتر مطرح شده - كاملا طبيعى است . از اين رو شايسته است كه پيش از ورود در بحث آداب خواب ، نخست به اين پرسش مهم پاسخ دهيم و در آغاز اين نوشتار، دليل پرداختن به چنين بحثى را روشن سازيم . بنابراين طى چند نكته بيان مى كنيم كه چرا بايد از آداب خواب سخن گفت .
دست كم هفت دليل براى طرح اين بحث وجود دارد كه درباره هر يك توضيحى كوتاه داده مى شود:
1. 25 سال عمر: تقريبا يك سوم زندگى ما را تشكيل مى دهد. يعنى در روز هشت ساعت ، در هفته 5/2 روز، در ماه 10 روز، درسال 4 ماه و در يك عمر 75 ساله 25 سال (معادل 9125 روز، يا 219000 ساعت ) را در خواب به سر مى بريم .
چه اشكالى دارد كه يك ده هزارماين زمان ، يعنى حدود 20 ساعت را به يادگيرى آداب خواب اختصاص دهيم و براى افزايش كيفيت 25 سال خواب خود، لااقل يكى دو كتاب را از نظر بگذرانيم .
2. خواب ، بخشى از مسير تكاملى انسان :
بر اساس ديدگاه اسلام ، زمان خواب نيز بخشى از مسير تكاملى انسان به سوى خداست ؛ بنابراين زمانمرده به حساب نمى آيد.
همان گونه كه در فصل هاى آينده خواهيد خواند، با رعايت آداب خواب مى توانيم از زمان خواب نيز براى رشد و تعالى روحخود بهره ببريم و از اين فرصت مهم نيز براى اندوختن ثواب و پاداش الهى استفاده كنيم .
در حديثى از اميرمؤ منان على (عليه السلام ) آمده است كه هنگام خواب ، روح مؤ من بالا مى رود و از بركات خداوند بهره مند مى گردد.
البته در همانحديث ، براى استفاده از اين بركات شروطى ذكر شده كه از آداب خواب به شمار مى آيند. از اين نمونه هاى ديگرى از اين روايات را نيز تقديمتان مى كنيم تا روشن شود كه مؤمن ، براى سفر روحانى و معنوى خود به سوى خدا، هر روز 24 ساعت در اختيار دارد،نه فقط ساعات بيدارى را.
3. پله پله رفت بايد سوى بام : بسيارى از مردم خيلى دير به خواب مى روند و گاه بايد ساعت ها در بستر خود غلت بزنند تا بخوابند. دشوارى ورود در دنياى خواب ، فشار روانى زيادى بر آنان وارد مى سازد و همين فشارهاى روحى ، باعث ديرتر خوابيدن آنان مى گردد. يكى از مهم ترين عوامل چنين مشكلى ، ناآگاهى اين افراد از قانون ((تدريجى بودن ورود در دنياى خواب )) است . همان گونه كه پير فلو شر[sup] (1)[/sup] در صحفه 178كتاب ((چگونه بهتر بخوابيم ؟ )) نوشته است و البته شما نيز خود به تجربه آن را يافته ايد:
((فرو رفتن در خواب مانند يك سقوط نيست ،بلكه نوعى پايين آمدن از يك سراشيبى ملايم است . در خواب ، شخص دقيقا به همان شكل پايين مى رود كه گويى از پلكانى گام به گام و پله پله پايين مى آيد.))
البته با توجه به ديدگاه اسلام در زمينه خواب - كه آن را نوعى پرواز روح مى داند، به جاى مثال پير فلو شر، مى توان خواب را به پرواز يك هواپيما تشبيه كرد كه يك باره اتفاق نمى افتد، بلكه مراحل گوناگونى را براى رسيدن به نقطه اوج مى گذراند؛ موتور هواپيما روشن مى شود، سيستم ايمنى هواپيما توسط خلبان كنترل مى گردد، درهاى هواپيما را مى بندند، هواپيما از باند فرعى به باند اصلى مى رود، هماهنگى هاى لازم با برج مراقبت صورت مى پذيرد، هواپيما آهسته به حركت در مى آيد، كم كم به سرعتش مى افزايد، اندكى بعد بر جاذبه زمين غلبه مى كند و بالا مى رود و پس از چند دقيقه ، چرخ هايش را نيز جمع مى كند و اوج مى گيرد.
خوابيدن نيز همين گونه است و براى اوج گرفتن در جهان خواب نيز بايد مراحل مختلفى را گذراند و آداب آن را آموخت و به كار بست .
4. افزايش كيفيت خواب : حتما شما هم فراوان شنيده ايد كه برخى از بى خوابى شب گذشته خود شكوه كرده و گفته اند: ((من شب گذشته دو سه ساعت بيشتر نخوابيده ام و الان خيلى خسته ام .)) اما كمتر كسى از نداشتن خواب عميق گلايه مى كند. با آنكه نداشتن خواب عميق نيز - مانند كم خوابى - آثار سوئى بر روح و جسم ما بر جاى مى گذارد.
برخى به خاطر داشتن خواب كوتاه با كيفيت ، نياز خود به خواب را به راحتى بر طرف مىسازند ولى انسان هاى بسيارى به خاطر محروميت از خواب عميق : حتى از ساعت ها خواب طولانى نيز بهره چندانى نمى برند. رعايت آداب خواب ، كيفيتخواب ما را بهتر مى كند و خواب ما را عميق تر مى سازد. به بركت خواب عميق نيز كمبود ساعات خواب جبران مى شود.
5. نجات از بى خوابى و بدخوابى : بى خوابى و بدخوابى يكى از شايع ترين مشكلات يا بيمارى هاى روزگار ما به شمار مى آيد. اين مشكل گرچه در جوامع غربى بيش از ساير نقاط جهان وجود دارد، ولى با گسترش موج غربزدگى ، بيمارى بدخوابى و بى خوابى در مردم مشرق زمين هم روبه فزونى نهاده است . شگفت اين كه انسان روزگار ما در طول روز تلاش مى كند، با استفاده از انواع محرك ها با خواب آلودگى مبارزه مى كند، ولى شب هنگام ، براى غلبه بر بى خوابى دست به دامن قرص خواب آور مى شود. نتيجه اين رفتارها، سستى انسان در طول روز و آشفتگى و عصبانيت در شب مى گردد.[sup] (2)
[/sup]
[sup]----------------------------------------------------------------------[/sup]
[sup]1- ((پير فلو شر)) متولد سال 1921، داراى مدرك مهندسى از مدرسه عالى مركزى پاريس است . او از حدود 30 سال پيش به بررسى و مطالعه و تحقيق در زمينه خواب و رؤ يا پرداخته و در ادامه فعاليت هاى خود (انجمن خواب و رؤ يا)) را تاءسيس كرده است . به خاطر اهميت خواب و رؤ يا براى مردم ، اين انجمن گسترش فزاينده اى يافته است .[/sup]
[sup] 2- چگونه بهتر بخوابيم ؟، ص 39. [/sup]
قسمت هایی که با این رنگ نوشته میشن نوشته ی خودم هستند
****************************************
مقدمه ی فصل (( مقدار خواب ))
در قسمت زمان خواب ما باید چند بعد رو در نظر بگیریم :
اینکه از لحاظ زمانی به چند ساعت خواب در شبانه روز نیاز داریم ؟
از لحاظ اسلامی و علمی خواب در چه ساعاتی از شبانه روز مفید و در چه ساعاتی مضر است ؟
چگونه کیفیت خواب و کمیت خواب را با هم متعادل سازیم و از هر دو بهره بگیریم ؟
با من همراه باشید
**********************************************
اول از همه باید به سراغ جدول معروف اعداد و ارقام ساعات مورد نیاز خواب برای افراد در سنین مختلف برویم :
از ۶ تا ۸ سالگى
در حدود ۱۱ تا ۱۲ ساعت خواب در شبانهروز
از ۹ تا ۱۳ سالگى
در حدود ۱۰ تا ۱۱ساعت خواب در شبانهروز
از ۱۴ تا ۱۶ سالگى
در حدود ۹ تا ۱۰ ساعت خواب در شبانهروز
از ۱۷ تا ۲۱ سالگى
در حدود ۸ تا ۹ ساعت خواب در شبانهروز
از ۲۱ سالگى به بعد
حدود ۶ تا ۸ ساعت خواب در شبانهروز
انسان ها در ميزان نياز به خواب كاملا با هم متفاوتند.
نبايد براى همه افراد مقدار مشخصى از خواب را توصيه كنيم . قطعا نياز يك كودك به خواب ، از نياز يك جوان يا يك ميان سال بيشتر است .
سن ، نوع فعاليت روزانه ، آب و هواى منطقه و ويژگى هاى جسمى افراد، از عواملى هستند كهباعث تفاوت انسان ها در ساعات خواب مى شوند.
بهتر است هر كس خودش را ارزيابى كند تا دريابد با چه مقدار خواب ، به نشاط لازم براى كار و فعاليت دست مى يابد.
پير فلو شر گفتار جالب و جامعى در اين باره دارد و در كتاب معروف خود مى نويسد:
((مسلما همه انسان ها وجه تمايزى با يكديگر دارند و هيچ انسانى با ديگرى يكى نيست . بنابراين بايد به شخصيت هر يك احترام گذاشت .))
به اين تفاوت احترام بگذاريد و آن را بپذيريد.
خواب خوش شما، خوابىاست كه براى شما مفيد و مناسب است و امكان دارد الزاما براى ديگران خواب خوبى نباشد.
بنابراين ، ما بايد خوابى را كه مختص خودمان بوده و تنها براى هر يك از ما مناسب است و شكل انحصارى و شخصى دارد كشف كنيم . آنگاه ، در صورتى كه از اين خواب محروم شويم ، ديگر خواب ما خوب نخواهد بود و بى خوابى به وجود خواهد آمد.
عيار خواب بايد متناسب با نيازهاى شخصى باشد، نه با معيارهايى كه تنها يك گروه از ميانگين ها را شامل مى شود. به همين دليل ، شناخت نياز ما نسبت به خواب تا اين اندازه اهميت دارد.
با ما همراه باشید ...
ارسال آینده : دوشنبه 13 بهمن ساعت 10 شب
2-ب : پرخوابی - بررسی سطحی
در قسمت پرخوابی که زیر مجموعه مبحث مقدار خواب هست ابتدا به طور سطحی و با اوردن چند حدیث و همچنین جملات بزرگان اون رو بررسی میکنیم اما از لحاظ پزشکی و اسلامی و مبارزه با اون و ... پس از گفتن یه سری مباحث دیگه به اون میپردازیم .
بسيارى از كسانى كه گرفتار پرخوابى هستند، خودشان هم از اين مشكل رنج مى برند و شايد براى نجات از اين عادت زشت تلاش بسيارى نيز كرده باشند؛ اما به نتيجه نرسيده اند.
علت اين ناكامى آن است كه با عوامل افزايش خواب مقابله نمى كنند. درست مانند كسى كه قرص خواب مى خورد؛ اما مايل است بيدار باشد و درس بخواند.
به عنوان مثال مى توان از مهمترين عوامل خواب زياد، يعنى پرخورى ياد كرد كه كم و بيش انسان ها گرفتار آن هستند.
در حديثى آمده است : ((زيادنخوريد كه ناچار زياد بنوشيد و در نتيجه زياد بخوابيد، آنگاه خدا از شما بدش بيايد.)) براى نجات از شر پرخوابى ، بهترينكار توجه دقيق به مقدار و كيفيت شام است نه برخورد تحميلى با نياز طبيعى به خواب .
خلاصه آنكه پرخوابى زيان آور و كسل كننده است ؛ اما نبايد به بهانه مبارزه با پرخوابى ، از نياز خود به خواب غفلت كنيم . همچنانكه مقدار مناسب خواب براى هر فردى متفاوت از ديگرى است . پس بهتر است با بررسى وضعيت خود، مقدار مناسب خوابمان را خودمان پيدا كنيم .
در احاديث رسول خدا (صلى الله عليه وآله ) و فرزندان پاك و معصومش عليهم السلام ، پرخوابى و خواب بيش از نياز سخت نكوهش شده كهتعدادى از اين احاديث را همراه ترجمه آنها نقل مى كنيم :
رسول خدا (صلى الله عليه وآله ) فرمودند: اياكم و كثره النوم فان كثره النوم يدعصاحبه فقيرا يوم القيامه.
از پرخوابى بپرهيزيد؛ زيرا پرخوابى ، صاحب خود را در قيامت تهيدست مى گذارد.
امام باقر (عليه السلام ) فرمودند: قال موسى : يا رب اى عبادك ابغض اليك ؟قال : جيفه بالليل بطال بالنهار.
حضرت موسى (عليه السلام ) (به خدا) عرض كرد: پروردگارا! كدام يك از بندگانت نزد تو منفورتر است ؟ فرمود: مردار شب و بيكاره روز.
امام صادق (عليه السلام ) فرمودند: كثره النوم مذهبه للدين و الدنيا.
پرخوابى باعث از دست رفتن دين و دنياست .
امام كاظم (عليه السلام ) فرمودند: لا تعود عينيك كثره النوم فانها اقل شى ء الجسد شكرا.
چشمانت را به پرخوابى عادت مده ؛ زيرا چشم ها ناسپاس ترين عضو بدن هستند.
2-پ : کیفیت خواب
براى بى نيازى از خواب ، بيش از كميت بايد به كيفيت خواب اهميت داد. اشتباه است اگر بپنداريم كه هرچه بيشتر بخوابيم ، نشاط بيشترى به دست مى آوريم .
پير فلو شر مى نويسد: ((بيش از حد خوابيدن (پرخوابى ) نيز تقريبا به اندازه بى خوابى براى سلامتى مضر است ...قبل از هر چيز بايستى اين انديشه غلط و خطرناك را كه مى گويد: ((هرچه بيشتر بخوريم ، بهتر است ))، از بين ببريم .
جمله مذكور درستمثل اين است كه بگوييم : ((هر اندازه بيشتر بخوابيم ، بهتر است ))، چون بعضى افراد تصور مى كنند هرچه شخص كالرى بيشترى ذخيره كند،قوى تر شده ، انرژى بيشتر داشته و كم تر خسته مى شود. در حالى كه قضيه تا حدودى برعكس اين است . به عنوان مثال اگر كسى بدون رعايت برخى مسائل ، خواب طولانى داشته باشد، اين مسئله به كيفيت خواب شب گذشته و توان او در طول روز آسيب مى رساند))
كيفيت خواب ، مهم ترين عامل رفع خستگى است . مطالعات نشان داده كه 6 تا 7 ساعت خواب خوب ، مؤ ثرتر از 8 تا 9 ساعت غلت زدن در رختخواباست .
اگر شنيده ايد كه شهيد چمران خيلى كم مى خوابيده و در عينحال ، روزها بسيار پرنشاط و پركارى داشته تعجب نكنيد. افزايش كيفيت خواب ، كسرى خواب را تا اندازه زيادى جبران مى كند.
البته اگر در جايى خوانديد كه ناپلئون فقط چهار ساعت مى خوابيده ، مبادا شما هم به تقليد از او بپردازيد و چندين ساعت از خواب طبيعى خود كم كنيد.
از خواب زياد بپرهيزيد اما نسبت به نياز عادى خود بى توجه نباشيد.
علامه طباطبايى (ره ) براى كسانى كه به بهانه كسب موفقيت خواب خود را كم مى كنند، سخنى بسيار حكيمانه دارند و مى فرمايند: ((انسان هاى بزرگ و موفق ، با كم كردن از ساعات خواب به موفقيت نرسيده اند، بلكهآنان ، با استفاده درست از ساعات بيدارى ، به اهداف بلند دست يافته اند.))
از مرجع عالى قدر حضرت آيه الله العظمى گلپايگانى پرسيدند: ((چه قدر درس بخوانيم و چه قدر بخوابيم ؟)) ايشان فرمود: ((زمانىكه بيداريد درس بخوانيد.))
منظور آن بزرگوار اين بوده كه به جاى كاستن از زمان منطقى خواب ، به فكر باشيد كه از زمان بيدارى خودبراى كسب علم و دانش بهره بردارى كنيد.
عنوان اصلی ::::: 3- اثرات بد خوابی
اثراتی که در بد خوابی هستند فوق العاده نزدیک به اثرات خود ارضایی هستند و یه جورایی با هم در ارتباطند ... بنابراین آشنایی با اثرات بدخوابی مارو بیشتر به این فکر میندازند که یه کار اساسی برای وضعیت خوابمون انجام بدیم
3 - الف : افزایش ناکامی ها
در دوران معاصر، برای موفق شدن، نه تنها باید افکار و ایدهای خوب داشت، بلکه باید خلاق و باهوش نیز بود و برای تحقق این امر باید خوب خوابید و خوب رؤیا دید. گرچه خواب فقط یک سوم زمان زندگی ما را تشکیل میدهد، ولی کیفیت دو سوم دیگر زندگی نیز به کیفیت خواب ما بستگی دارد. خوب بخوابید تا بهتر زندگی کنید. با خواندن دیگر آثار مخرب بیخوابی و بدخوابی، معنی این جمله برایتان روشنتر خواهد شد.
3 - ب : اختلالات روانی و عاطفی
بدخواب گاهی به تدریج و گاهی به سرعت - و بیشتر بدون آن که ما متوجه شویم - زندگی را بر ما تلخ میکند. در چنین حالتی شخص احساس ناخوشایندی داشته و در وضعیت نامتعادل به سر میبرد.
افرادی که به مقدار کافی نمیخوابند عصبی، نگران، ناپایدار و مضطربند و از مرحله تهییج شدید به کوفتگی و خستگی میرسند. کسی که بد میخوابد همه چیز را تیره و تار میبیند یا در برابر هر فشاری از خود واکنش نشان میدهد. آیا میدانید که بخش مهمی از مشاجرات خانوادگی بر اثر بدخوابی به وجود میآید؟
گذشته از این، فرد بیخواب، خیلی حساس بوده و نسبت به دیگران مشکلات را کمتر تحمل میکند. این زود رنجی خود، بیخوابی را بیشتر میکند
3 - ج : آشفتگی فکری و ذهنی
افراد بدخواب در زمینه فکری نیز دچار اشکال هستند؛ زیرا به سرعت اختلالات و ناراحتیهای مربوط به حافظه در آنان ظهور میکند. در این شرایط، شخص به سختی چیزی را خلق میکند، به خاطر میسپارد یا یاد میگیرد. آزمایشها نشان داده که در چنین حالتی، مدت به خاطر سپردن بسیار بیشتر شده و زمان در حافظه داشتن کوتاهتر شده و به خاطر آوردن نیز با اشکال صورت میگیرد.
3 - د : پیری زودرس
بدخوابی یکی از علل پیری زودرس بوده و هر شب خواب خوب، یک حمام واقعی جوانی به شمار میآید. بدخوابی، عمر را کوتاه میکند و میتوان آن را نوعی خودکشی تدریجی دانست. آمارها نشان میدهند که درصد مرگ و میر مبتلا به بدخوابی بالاتر است. دکتر سو بیران میگوید: اگر خوب بخوابید، شانس زیادتری خواهید داشت که از مرز هشتاد سالگی با سلامتی کاملاً عبور کنید.
ارسال بعدی : جمعه 6 شهریور
عنوان اصلی ::::: 3 - اثرات بد خوابی
و - حادثه آفرینیها
بدخوابی، خواب آلودگی شخص در طول روز میگردد و در نتیجه زمینه ایجاد حوادث بزرگی را فراهم میآورد. آماری که در سال 1966 در آمریکا گرفته شده تخمین میزند که تعداد تصادفات مرگآور به دلیل خواب آلودگی، دو برابر تعداد این تصادفات بر اثر مصرف الکل بوده است.
ز - نابودی زیبایی
برای زیبا شدن - همان گونه که در افسانهها گفته شده - صد سال بخوابید؛ یک شب خواب خوب، یک گام به سوی زیبایی است. یک شب خواب درست بر تمام تولیدات آرایشی برای زیبا شدن برتری دارد. به عنوان مثال، خواب، بهترین داروی ضد چین و چروک است. یک فرد بدخواب، عملاً هرگز رنگ صورتش شاداب نمیماند و خطوط صورتش بد حالت و کشیده و چشمانش گود رفته است.
عنوان اصلی ::: 4 - درست خوردن ، درست خوابیدن
نوع غذا خوردن و چگونگی مصرف آن، تأثیر مستقیمی بر خواب دارد. بسیاری از کسانی که به بیخوابی مبتلا هستند، فقط با رعایت چند نکته به ظاهر ساده درباره نوع غذا و نحوه مصرف آن، میتوانند به راحتی بخوابند.
1. شام را ترک نکنید
برخی چنین میپندارند که برای خواب بهتر، باید با شکم خالی سر بر بالش بگذارند، در حالی که این روش، درست نیست. اگر معده کاملاً خالی باشد، گرسنگی باعث بیخوابی و بدخوابی میشود. درست است که هنگام خواب، فعالیت زیادی نداریم؛ اما بدن ما در این مدت، بینیاز از غذا نیست؛ از این رو در سخنان پیشوایان دین، خوردن شام مورد تأکید فراوان قرار گرفته است. آوردن همه روایات مربوط به اهمیت خوردن شام ممکن نیست، ولی چند حدیثی که از نظرتان میگذرد، میتواند شما را به اهمیت این وعده غذایی به ظاهر بیاهمیت آگاه سازد.
امام صادق (علیه السلام) از شخصی پرسیدند: طبیبان شما درباره غذای شب چه میگویند؟ وی گفت: آنان ما را از شام باز میدارند. امام (علیه السلام) فرمودند: اما من شما را به خوردن شام فرمان میدهم.
در حدیثی دیگر از آن بزرگوار نیز آمده است: اساس خرابی بدن نخوردن شام است.
شام و وعده غذایی پایان روز آنقدر پر اهمیت است که رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند: شام بخورید هر چند یک خرما خشک و نامرغوب مصرف کنید، زیرا نخوردن شام باعث پیری و سالخوردگی میشود.
بزرگسالان و پیران باید توجه بیشتری به شام داشته باشند؛ زیرا به خاطر ضعف و ناتوانی در این دوران، امکان اختلال خواب در آنان بیشتر است. حضرت رضا (علیه السلام) فرمود: زمانی که شخص به سن کمال میرسد، باید شبها چیزی بخورد؛ زیرا خوردن شام باعث خواب راحتتر و آرامتر و خوشبوتر شدن دهان است.
بنابراین، عبارت معروف صبحانهات را تنها بخور، ناهارت را با دوستت بخور، شامت را بده به دشمنت چندان درست نیست.
پیشنهاد میشود شامتان را هم با دوستتان بخورید!
عنوان اصلی ::: 4 - درست خوردن ، درست خوابیدن
2. پرخوری ممنوع
همان گونه نخوردن شام باعث بدخوابی میشود، پرخوری هم خواب را مختل میکند.
به نوشته پاول ویلسون: اگر زیاد غذا بخورید، متابولیسم بدن سرعت میگیرد، سیستم هضم سختتر میشود و در نتیجه، موقع خواب مرتب در رختخواب غلت خواهید زد.
پرخوری یکی از شایعترین و البته خطرناکترین عادات غذایی در روزگار ماست. پیر فلو شر در این باره سخن جالبی دارد. وی میگوید: یک سوم مردم دنیا، مرگی زود رس دارند، زیرا به اندازه کافی غذا نمیخورند و یک سوم دیگر،خلی زود میمیرند چون بیش از نیاز بدنشان غذا میخورند. او در ادامه از قول یکی از دوستان خود مینویسد: این تغذیه نیست که درمان میکند، اکنون تغذیه بیشتر در حال کشتن است.
بهترین دستور برای حفظ اعتدال در خوردن، سخن رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) است که فرمودند:
کل و انت تشتهی و امسک و انت تشتهی؛ وقتی که اشتها داری بخور، و زمانی از خوردن دست بکش که هنوز اشتها داری.
پر خوری، گذشته از آن که موجب بیخوابی میشود، باعث دیدن خوابهای آشفته و پریشان نیز میگردد. در حدیثی از امام علی (علیه السلام) نقل شده است: کسی که با شکم پر و سنگین بخوابد، رؤیاهای غیر واقعی میبیند.
از سوی دیگر، براساس این حدیث رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) که فرمودند: دوری از خدا از سیری است و سخن امام باقر (علیه السلام) که فرمودن: دورترین خلق از خدا کسی است که شکمش پر باشد. و دیگر احادیثی که با این مضمون رسیده، میتوان نتیجه گرفت که انسان پرخور، از برکاتی که خدا در زمان خواب به روح مؤمنان میدهد، بیبهره یا کم بهره است و این خسارت کمی نیست.
بسیاری از هدایتهای الهی در خواب صورت میگیرد و دانشها و علوم و اشعار بسیاری در خواب به انسان الهام میشود. بی تردید، فردی که با پرخوری خود را از خدا دور کرده، فرصت بهرهمندی از این گونه نعمتها را از دست میدهد.
پرخوری هم چنین باعث افزایش زمان خواب میگردد و همان گونه که در آینده خواهید خواند، پرخوری هم آثاری ویرانگری بر روح و جسم به جای میگذارد.
3. به آرامی غذا بخورید
امام صادق (علیه السلام) فرموده: نشستن بر سر سفره ها را طول دهید که این زمان از عمرتان به شمار نمیآید.
پس در خوردن عجله نکنید. عجله در خوردن باعث میشود که غذا را خوب نجوید و کار معده را در هضم و جذب غذا دشوار کنید و در نتیجه دیرتر بخوابید.
در حدیثی از امیر مؤمنان علی (علیه السلام)، خوب جویدن غذا را از چهار کار شمرده شده که با انجام آنها، انسان از پزشک بینیاز میشود. در حدیث دیگری از همان حضرت، درست جویدن غذا عاملی برای حفظ سلامتی و در امان ماندن از بیماریها دانسته شده است. پس اگر به سلامتی خود علاقهمندید و اگر مایلید خواب راحت و بی دردسر داشته باشید در خوردن غذا عجله نکنید و به ویژه شام خود را به آرامی بخورید.
4. بین شام و خواب فاصله بیندازید
گرچه درباره این نکته، حدیثی نیافته ام، ولی نتیجه انجام آداب اسلامی خواب، ایجاد فاصله بین زمان خوردن شام و زمان خوابیدن است. اگر کسی بخواهد تنها به نیمی از آداب اسلامی خواب هم عمل کند، حداقل باید نیم ساعت پس از شام بخوابد. انسان تا بخواهد مسواک بزند، وضو بگیرد، برخی سوره ها را بخواند و به محاسبه نفس بپردازد، نیم ساعت از زمان شام خوردنش میگذرد.
گذشته از این، بررسی وضعیت بدن پس از شام، جای شک و شبههای نمیگذارد که حتماً باید زمان شام و زمان خواب فاصلهای قرار دهیم. پس از صرف غذا، معده تازه مشغول فعالیت برای هضم و جذب غذا میشود و تا رسیدن به نقطه تعادل و آرامش، نیازمند زمان است.
عنوان اصلی ::: 5 - بهداشت خواب
نکات بهداشتی مرتبط با خواب فراوانند. داشتن لباس تمیز هنگام خواب، خوابیدن روی تشک تمیز و سر گذاشتن روی بالش پاکیزه، توجه به تهویه درست اتاق خواب و تأمین کامل اکسیژن مورد نیاز، همگی از موارد مهم نظافت مرتبط با خواب به شمار میآیند.
در این فصل تنها از سه مورد بهداشتی پیش از خواب سخن میگوییم. اگر در احادیث اهل بیت (علیهم السلام) نیز فقط از این سه مورد سخن به میان آمده بدان خاطر است که دیگر موارد نظافت به طور طبیعی مورد توجه هستند؛ ولی این سه نکته اساسی به راحتی مورد غفلت قرار میگیرند. هیچ انسان متعادلی بر بالش کثیف سر نمینهد، یا در محل زبالهها نمیخوابد، اما بسیارند کسانی که به بهانه خستگی مسواک نمیزنند.
1. مسواک زدن
پیامبر عزیز اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) درباره مسواک فرموده اند: جبرائیل پیوسته مرا به مسواک زدن سفارش میکرد تا آن جا که پنداشتم به زودی آن را واجب خواهد کرد.
و امام باقر (علیه السلام) در حدیثی پرمعنا چنین گفته اند: اگر مردم از فواید مسواک با خبر بودند، آن را شبها با خود به بستر میبردند.
اهمیت و ارزش مسواک زدن تا آن جاست که دو رکعت نماز با مسواک از هفتاد رکعت نماز بی مسواک برتر است.
در احادیث اهل بیت علیهم السلام آن قدر آثار و فواید برای مسواک زدن آمده - و البته تاکنون دانش پزشکی معاصر بسیاری از این فوائد را فهمیده و گوشزد کرده - که درباره کمتر عملی این مقدار اثر خوب بیان گشته است.
البته مسواک زدن پیش از خواب اهمیت دو چندان دارد؛ زیرا از یک سو به خاطر بسته بودن دهان هنگام خواب، آسیب پذیری دندانها بیشتر و نیاز به نظافت افزونتر میشود و از سوی دیگر، تمیزی دهان و دندان زمینه ساز خواب راحتتری میگردد.
شاید این حدیث نبوی که فرمودند: مسواک زدن باعث حضور فرشتگان می شود با خواب راحت بی ارتباط نباشد. فرشتگان مأمورند که عطر طمأنینه و یاد خدا را در دل ادمیان بیفشانند و با این کار، آسودگی و آرامش را در دل اهل ایمان مستقر سازند. طبیعی است که آرامش روحی و آسودگی خیال، باعث خواب بهتر و با کیفیت تر خواهد شد.
عنوان اصلی ::: 5 - بهداشت خواب
2. رفتن به دستشویی
امیرمؤمنان علی (علیه السلام) فرمودند: ((پسرم!آیا میخواهی چهار کار به تو بیاموزیم که از پزشکی (و دارو و درمان) بینیاز شوی؟ امام حسین (علیه السلام) عرض کرد: آری ای امیرمؤمنان!امام علی (علیه السلام) فرمودند:
1- تا گرسنه نشدی بر سر سفر غذا منشین
2- تا زمانی که هنوز اشتهایت باقی است برخیز.
3- جویدن را خوب انجام بده
4- هرگاه خواستی بخوابی دستشویی برو.
که اگر این نکات چهارگانه را به کار بندی از پزشکی و {درمانهای طبی }بینیاز میشوی.
دلایل :
الف - با دفع مواد زاید از بدن، احساس راحتی و آسودگی بیشتری میکنیم و در نتیجه راحتتر میخوابیم.
ب - خواب 5 دوره دارد که هر کدام حدود 2 ساعت طول کشیده و عبارتند از : خواب خیلی سبک، خواب سبک، خواب عمیق، خواب خیلی عمیق، و خواب متناقض . در هر دوره ی خواب 7 یا هشت ساعته ی ما سه یا چهار بار این 5 دوره تکرار میشوند . پس اگر در بین مراحل مذکور از خواب بیدار شویم و این روند طبیعی را تا آخر طی نکنیم، لذت واقعی خواب را درک نخواهیم کرد.
عنوان اصلی ::: 5 - بهداشت خواب
3. شستن دستها قبل از خواب
در طول خواب، حرکت بدن ما - به ویژه حرکت دستها - متوقف نمیشود. گاه دست به چشمانمان میکشیم. گاهی انگشتانمان را در گوشمان فرو میبریم، و گاه برای آسوده شدن از تحریک قسمتی از لثهها، دست در دهان میکنیم. با این وضع آیا فکر نمیکنید شستن دستها قبل از خواب لازم و ضروری باشد؟
دستها مهمترین وسیله ارتباط حس لامسه با دیگر قسمتهای بدن و اشیاء خارج هستند. از این رو اسلام، توجه زیادی به نظافت دستها - به ویژه هنگام مصرف غذا و زمان خواب - کرده است.
امام صادق (علیه السلام) فرمودند: دستانتان را پیش از غذا و پس از غذا بشویید که این کار، فقر را میبرد و عمر میافزاید.
امام علی (علیه السلام) نیز فرمودند: شیطان علاقه زیادی به بوی چربی (غذا) دارد، پس هرگاه یکی از شما خواست به بستر خواب برود باید، دستانش را از مانده چربی غذا بشوید.
و رسول گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) هم در سخنی هشدار دهنده فرمودند: اگر یکی از شما در حالی خوابید که دستانش آلوده به چربی بود و دستش را نشست، چنانچه مشکلی برایش پیش آمد، تنها خودش را سرزنش کند.
هر کسی که خواب خوبی نداره روز خوبی را هم نداره /// چون تمام روز را گیج میزنه و مغزش بهش دستور خواب میده و اون شخص به ناچار در محل کار یا دانشگاه هست و ... و نه می تونه خوب کار کنه نه خوب درس را بفهمه و افرادی هم که شب دیر می خوابن به روز خوابی مبتلا میشن که در روز 5 الی 6 ساعت می خوابند و شب دیگه خوابشون نمیبره و کلا سیستم بدن به هم می خوره در کل این مورد افسردگی هم به دنبال داره
عنوان اصلی ::: 4 - بهداشت خواب
4- وضو گرفتن
ارتباط با آب - چه حمام کردن و چه با وضو گرفتن - فشار عصبی را کم میکند و اثر مطلوبی بر کیفیت خواب میگذارد. اما خاصیت وضوی پیش از خواب، بیش از یک ارتباط ساده با آب، بر روح و جسم تأثیر مینهد. وضو که مقدمه کار بزرگی مانند نماز است، روح پاکی و طهارت را در وجود ما میدمد و احساس معنوی ما را بیشتر میکند و از این راه باعث خواب راحتتر میگردد.
ثوابهایی که هم برای وضوی قبل از خواب ذکر شده، نشانگر آن است که رنگ معنوی این کار بر ظاهر مادی آن غلبه دارد.
رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند: هر کس شب را با وضو بخوابد، گویا همه شب را به عبادت پرداخته است.
همان حضرت در حدیثی دیگر فرمودند: هر کس که با وضو بخوابد و در همان شب بمیرد،نزد خدا شهید به شمار میآید.
امام جعفر صادق (علیه السلام) نیز گفتار جد بزرگوارشان را به شکل دیگری بیان داشتهاند که: هرکس وضو بگیرد و به بستر رود، در حالی میخوابد که بستر او مسجد و عبادتگاه اوست.