فرازهایی از نهج البلاغه

[Pourya]

حكمت : 20
وَ قَالَ ع :
قُرِنَتِ الْهَيْبَةُ بِالْخَيْبَةِ، وَالْحَيَاءُ بِالْحِرْمَانِ، وَالْفُرْصَةُ تَمُرُّ مَرَّ السَّحَابِ، فَانْتَهِزُوا فُرَصَ الْخَيْرِ.

و فرمود (ع ):
ترس قرين نوميدى است و شرم ، موجب محرومى است و فرصت مى گذرد، چونان كه ابرها مى گذرند. فرصتهاى نيكو را غنيمت شمريد.

[Pourya]

حكمت : 194

وَ قَالَ ع :
اءَيُّهَا النَّاسُ، اتَّقُوا اللَّهَ الَّذِي إِنْ قُلْتُمْ سَمِعَ، وَ إِنْ اءَضْمَرْتُمْ عَلِمَ، وَ بَادِرُوا الْمَوْتَ الَّذِي إِنْ هَرَبْتُمْ اءَدْرَكَكُمْ وَ إِنْ اءَقَمْتُمْ اءَخَذَكُمْ وَ إِنْ نَسِيتُمُوهُ ذَكَرَكُمْ.

و فرمود (ع ):
اى مردم ، از خدا بترسيد. خدايى كه اگر سخن گوييد، مى شنود و اگر چيزى در دل نهان كنيد، مى داندش . و بر مرگ پيشى گيريد، مرگى كه اگر بگريزيد به شما مى رسد و اگر بايستيد، مى گيردتان و اگر فراموشش ‍ كنيد، شما را ياد كند.

[نیما-رستگار]

سلام

آثار و نتایج تقوا از نظر نهج البلاغه

نهج البلاغه تقوا را به عنوان یک نیروی معنوی و روحی که بر اثر ممارست و تمرین پدید می آید و به نوبه خود آثار و لوازم و نتائجی دارد و از آنجمله پرهیز از گناه را سهل و آسان می نماید، طرح و عنوان کرده است. «ذمتی بما اقول رهینه، و انا به زعیم. ان من صرحت له العبر عما بین یدیه من المثلات، حجزه التقوا عن التقحم فی الشبهات؛ همانا درستی گفتار خویش را ضمانت می کنم و عهده خود را در گرو گفتار خویش قرار می دهم. اگر عبرتهای گذشته برای یک شخص آینه قرار گیرد، تقوا جلو او را از فرو رفتن در کارهای شبهه ناک می گیرد». تا آنجا که می فرماید: «الا وان الخطایا خیل شمس، حمل علیها اهلها، و خلعت لجمها، فتقحمت بهم فی النار. الا و ان التقوا مطایا ذلل، حمل علیها اهلها، و اعطوا ازمتها، فاوردتهم الجنه؛ همانا خطاها و گناهان و زمامرا در اختیار هوای نفس دادن، مانند اسبهای سرکش و چموشی است که لجام از سر آنها بیرون آورده شده و اختیار از کف سوار بیرون رفته باشد و عاقبت اسبها سوارهای خود را در آتش افکنند. و مثل تقوا مثل مرکبهای رهوار و مطیع و رام است که مهارشان در دست سوار است و آن مرکبها با آرامش سوارهای خود را به سوی بهشت می برند» (نهج البلاغه، خطبه 16).

در این خطبه تقوا به عنوان یک حالت روحی و معنوی که اثرش ضبط و مالکیت نفس است ذکر شده است. این خطبه می گوید: لازمه بی تقوائی و مطیع هوای نفس بودن ضعف و زبونی و بی شخصیت بودن در برابر محرکات شهوانی و هواهای نفسانی است. انسان در آن حالت مانند سوار زبونی است که از خود اراده و اختیاری ندارد و این مرکب است که به هر جا که دلخواهش هست می رود، لازمه تقوا قدرت و اراده و شخصیت معنوی داشتن و مالک حوزه وجود خود بودن است، مانند سوار ماهری که بر اسب تربیت شده ای سوار است و با قدرت و تسلط کامل آن اسب را در جهتی که خود انتخاب کرده می راند و اسب در کمال سهولت اطاعت می کند.

«ان تقوی الله حمت اولیاء الله محارمه و الزمت قلوبهم مخافته حتی اسهرت لیالیهم و اظمات هواجرهم؛ تقوای الهی دوستان خدا را از گناهان باز داشته، و ترس از خدا بر دل هاشان نشانده، تا آنجا که شب های آنان را به بیداری کشانده و روزهای گرمشان را به روزه داری واداشته» (نهج البلاغه، خطبه 114). در اینجا علی علیه السلام تصریح می کند که تقوا چیزی است که پرهیز از محرمات الهی و هم چنین ترس از خدا، از لوازم و آثار آن است. پس در این منطق تقوا نه عین پرهیز است و نه عین ترس از خدا بلکه نیروئی است روحی و مقدس که این امور را به دنبال خود دارد. « فان التقوی: فی الیوم الحرز و الجنه و فی غد الطریق الی الجنه؛ زیرا که پرهیزگاری در امروز سپر و پوشش است، و در فردا راه به سوی بهشت و آسایش» (نهج البلاغه، خطبه 191).

در خطبه 157 تقوا را به پناهگاهی بلند و مستحکم تشبیه فرموده که دشمن قادر نیست در آن نفوذ کند (اعلموا، عباد الله، ان التقوی دار حصن عزیز). در همه اینها توجه امام معطوف است به جنبه روانی و معنوی تقوی و آثاری که بر روح می گذارد، بطوری که احساس میل به پاکی و نیکوکاری و احساس تنفر از گناه و پلیدی در فرد بوجود می آورد. نمونه های دیگری هم در این زمینه هست و شاید همین قدر کافی باشد و ذکر آنها ضرورتی نداشته باشد. بنابر این از نظر نهج البلاغه، تقوا نیروئی است روحی، نیروئی مقدس و متعالی که منشاء کششها و گریزهائی می گردد، کشش به سوی ارزشهای معنوی و فوق حیوانی، و گریز از پستیها و آلودگیهای مادی. از نظر نهج البلاغه تقوا حالتی است که به روح انسان شخصیت و قدرت می دهد و آدمی را مسلط بر خویشتن و مالک " خود " می نماید.

در پناه خدا !

[نیما-رستگار]

امام علی (ع) : هر کس طمع در درون داشته باشد خود را حقير کرده . و کسیکه ناراحتيهايش را فاش کند به ذلت خويش راضی شده . و کسیکه زبانش را بر خود امير کند شخصيت خود را پايمال کرده است .

و قال [ع ] : ازری بنفسه من استشعر الطمع ، و رضی بالذل من کشف عن ضره ، و هانت عليه نفسه من امر عليها لسانه.

[نیما-رستگار]

سلام

امام علی (ع) : با مردم آنچنان معاشرت کنيد که اگر بميريد بر مرگ شما اشک ريزند و اگر زنده بمانيد به شما عشق ورزند .

و قال [ع ] : خالطوا الناس مخالطه ان متم معها بکوا عليکم ، و ان عشتم حنوا اليکم.

در پناه خدا !

[نیما-رستگار]

سلام

امام علی(ع) : کارها هنگامیکه مشتبه شوند آخرشان را با اولشان مي سنجند[ ساليکه نکوست از بهارش پيداست ] .

و قال [ع ] : ان الامور اذا اشتبهت اعتبر آخرها باولها.

در پناه خدا !

[نیما-رستگار]

سلام

نامه حضرت علی(ع) به معاویه-

[5] از نامه های امام عليه السلام به معاويه [6] قبيله ما [ قريش ]خواستند پيامبرمان را بکشند، و ما را ريشه کن کنند ،کم و اندوه را بجانهای ما ريختند [7] و هر چه مي توانستند بدی درباره ما انجام دادند ما را از زندگانی خوش و راحت بازداشتند ،[8] و ترس و خوف را با ما قرين گردانيدند ،ما را به پناه بردن به کوههای صعب العبور مجبور ساختند و آتش جنگ با ما را روشن نمودند [9] ولی خداوند اراده نمود که بوسيله ما شريعتش را نگهداری کند، و شرشان را از حريم آن باز دارد [10] مؤمنان ما در اين راه [ برای نگهداری پيامبر صلی الله عليه و آله و سلم ] خواستار ثواب بودند،و کافران ما از اصل [خويشاوندی متعصبانه ] دفاع مي نمودند . [11] اما ديگران از قريش [ از غير تيره ما ] که ايمان مي آوردند از اين ناراحتيها در امان بودند و اين به وسيله هم پيمانها [12] و يا عشيره هاشان بود که مورد حمايت قرار مي گرفتند و جان آنها در امان بود .

[13] هر گاه آتش جنگ شعله مي کشيد 000 [1] و مردم حمله مي کردند پيامبر اسلام صلی الله عليه و آله و سلم اهل بيت خود را پيشاپيش لشکر قرار مي داد که اصحابش از آتش شمشير و نيزه مصون بمانند [2] [ لذا ] عبيده بن حارث [ پسر عموی پيامبر صلی الله عليه و آله و سلم ] روز بدر کشته شد و حمزه [ عموی آن حضرت ] روز احد شهيد گشت و جعفر [ عموی رسول خدا ] در موته شربت شهادت نوشيد. [3] کسانیهم بودند که اگر مي خواستم نامشان را مي بردم که دوست داشتند همانند آنان شهادت نصيبشان شود [4] اما مقدر بود زنده بمانند و مرگشان به تاخير افتد شگفتا از اين روزگار [5] که مرا هم سنگ کسیقرار داده که چون من خدمت به اسلام ننموده و سابقه ای در دين چون سابقه من که هيچکس به مثل آن دسترسی ندارد پيدا نکرده است [6] من سراغ ندارم کسی چنين ادعائی کند و گمان مي کنم خداوند هم چنين آگاهی نداشته باشد [ زيرا کسی نيست که چنان سابقه و خدماتی مثل من داشته باشد ] و خدا را در هر حال شکر مي گويم . [7] و اما آنچه از من خواسته ای که قاتلان عثمان را به تو بسپارم دراين باره فکر کردم [8] ديدم برای من جائز نيست آنها را به تو يا به غير تو بسپارم .

به جان خودم سوگند اگر دست از گمراهی و اختلاف باز نداری[9] بزودی خواهی يافت که همانها به پيکار و تعقيب تو بر خواهند خواست [10] و نوبت آنرا نمي دهند که تو برای دسترسی به آنان زحمت جستجو در خشکی و دريا و کوه و دشت را تحمل کنی[11] ولی بدان اين جستجوئی است که يافتنش برای تو ناراحت کننده است و ديداری است که ملاقات آن تو را خوشحال نخواهد ساخت . سلام بر آنان که اهل آنند .

در پناه خدا !

[نیما-رستگار]

سلام

امام علی (ع) : سخاوتمند باش ولی اسراف کننده مباش . در زندگی حسابگر باش ولی سختگير مباش .

33 - و قال [ع ] : کن سمحا و لا تکن مبذرا ، و کن مقدرا و لا تکن مقترا

در پناه خدا !

[نیما-رستگار]

سلام

امام علی(ع) : روزگار بدنها را کهنه و آرزوها را نو مي کند، مرگ را نزديک وخواسته ها را دور مي سازد کسيکه به آن برسد خسته مي شود . کسيکه به آن نرسد رنج مي برد .

72 - وقال [ع ] : الدهر يخلق الابدان ، و يجدد الامال و يقرب المنيه ،و يباعد الامنيه : من ظفر به نصب ، و من فاته تعب

در پناه خدا !

[نیما-رستگار]

سلام

امام علی(ع) : ترس با ياس مقرون شده و کم روئی با محروميت و فرصتها مي گذرد همچون عبور ابرها بنابراين فرصتهای نيک را غنيمت بشماريد.

21 - و قال [ع ] : قرنت الهيبه بالخيبه ، و الحياء بالحرمان ، والفرصه تمر مر السحاب ، فانتهزوا فرص الخير.

در پناه خدا !

[نیما-رستگار]

سلام

امام علی(ع) : ناتوانی آفت است . و شکيبائی شجاعت .و زهد ثروت و تقوی سپر و بهترين همنشين رضايت و خشنودی است .

4 - و قال [ع ] : العجز آفه ، و الصبر شجاعه ، و الزهد ثروه ، و الورع جنه ، و نعم القرين الرضی.

در پناه خدا !

[نیما-رستگار]

سلام

شرکت در هدف

[5] شرکت در هدف--- [ آندم که خدا امام را در جنگ پيروز ساخت يکی از يارانش به وی گفت : چه خوب بود برادرم همراه ما بود و پيروزی شما را بر دشمن مي ديد و در فضيلت اين جهاد شرکت مي کرد ] . [6] امام ( ع ) پرسيد : آيا قلب و فکر برادرت با ما بوده است ؟ عرض کرد آری [7] فرمود پس او هم در اين معرکه با ما بوده [ نه تنها او بلکه ] آنان که در صلب پدران و رحم مادران عقيده آنها با ما هماهنگ است . [8] و روش آنها روش ما است با ما در اين جنگ شريک بوده اند همانا که بزودی متولد مي شوند و دين و ايمان به وسيله آنان نيرو مي گيرد .

12 و من کلام له عليه السلام [5] لما اظفره الله باصحاب الجمل ، و قد قال له بعض اصحابه : وددت ان اخی فلانا کان شاهدنا ليری ما نصرک الله به علی اعدائک [6] فقال له عليه السلام : اهوی اخيک معنا ? فقال : نعم [7] قال : فقد شهدنا ، و لقد شهدنا فی عسکرنا هذا اقوام فی اصلاب الرجال و ارحام النساء ، [8] سيرعف بهم الزمان ، و يقوی بهم الايمان.

در پناه خدا !

[نیما-رستگار]

سلام

امام علی(ع) : هنگامیکه بر دشمنت پيروز شدی عفو را شکرانه اين پيروزی قرار ده.
11 - و قال [ع ] : اذا قدرت عدوک فاجعل العفو عنه شکرا للقدره عليه.

در پناه خدا !

[نیما-رستگار]

سلام

امام علی(ع) : عاجزترين مردم کسی است که از به دست آوردن دوست عاجز بماند و از او عاجزتر کسی است که دوستان بدست آورده را از دست بدهد.

12 - و قال [ع ] : اعجز الناس من عجز عن اکتساب الاخوان ، و اعجز منه من ضيع من ظفر به منهم.

در پناه خدا !

[نیما-رستگار]

سلام

امام علی(ع) : سينه شخص عاقل صندوق اسرار اوست و خوشروئی دام محبت است و تحمل ناراحتي ها قبر عيوب است . و نقل شده که در اين باره نيز چنين فرموده است : سؤال و پرسش وسيله پوشاندن عيبها است . و آن کس که از خود راضی باشد خشمگين بر او زياد خواهد بود .

6 - و قال [ع ] : صدر العاقل صندوق سره ، و البشاشه حباله الموده والاحتمال قبر العيوب وروی انه قال فی العباره عن هذا المعنی ايضا المساله خباء العيوب ، و من رضی عن نفسه کثر الساخط عليه.

در پناه خدا !