فرازهایی از نهج البلاغه

[alOne but Happy]

نهج البلاغه:

 آرام باش، توکل کن، تفکر کن، سپس آستين‌ها را بالا بزن، آن‌گاه دستان خداوند را مي‌بيني که زودتر از تو دست‌به‌کار شده است

[alOne but Happy]

نهج البلاغه گمشده بشريت معاصر

 

 نهج البلاغه مرهمي است بر دردهاي جانكاه بشريت.

نهج البلاغه داروي مؤثري است بر تلطيف روح انسانها و مبارزه با خشونتها.

نهج البلاغه اثري است به درخشندگي آفتاب، به لطافت گل، به قاطعيت صاعقه، به غرش طوفان و برق، به تحرك امواج، به بلندي ستارگان دوردست بر اوج آسمانها.

نهج البلاغه در حقيقت فرزند قرآن است.

اين مجموعه زيبا و نفيس كه روزگار از كهنه كردن آن ناتوان است و گذشت زمان و ظهور افكار و انديشه اي نوتر و روشن تر بر ارزش آن افزوده، منتخبي است از خطابه ها و دعاها، وصايا، نامه ها و  جمله هاي كوتاه مولاي متقيان علي (ع) كه بوسيله سيد شريف رضي در حدود هزار سال پيش گردآوري شده است.

او از نظر خودش آنهايي كه از جنبه بلاغت برجستگي خاصي را داشته اند انتخاب كرده، از اينرو اين منتخب را نهج البلاغه نام نهاد. كلمات اميرالمؤمنين (ع) از قديم ترين ايام با دو امتياز همراه بوده است. 1- فصاحت و بلاغت 2- همه جانبه بودن (چندي بعدي بودن) توأم شدن ايندو با هم سخن علي (ع) را در حد اعجاز قرار داد و به همين جهت سخن علي (ع) در حد واسط كلام مخلوق و كلام خالق قرار گرفته

((فوق كلام المخلوق و دون كلام الخالق))

[[نهج البلاغه]]

به اقرار اغلب دانشمندان و نويسندگان و ادباي حتي معاصر غير شيعي عرب، زيباترين متن عرب است.

سخناني كه از نظر ادبي در اوج زيبايي و از نظر فكر در عمق بسيار و از نظر اخلاق سرمشق و نمونه است،

در آن عباراتي هست كه هر خواننده اي اقرار مي كند كه در بشريت نظاير اين عبارات وجود ندارد.

 

چرا نهج البلاغه چنين كششي دارد؟

1- نهج البلاغه ، همه جا سخن از همدردي با طبقات محروم و ستمديده انسانها است. سخن از مبارزه با بي عدالتي و ظلم و طاغوتهاست.

2- نهج البلاغه همه جا در مسير آزادي انسانها گام بر مي دارد. آزادي از زنجير اسارت هوا و هوسهاي سركش، از زنجير اسارت ستمگران خودكامه، طبقات مرفه پرتوقع، جهل و بي خبري، كه انسان را به لذت و بدبختي مي كشاند، و هشدار مي دهد كه هر جا نعمتهاي فراواني روي هم انباشته است حقوق از دست رفته اي در كنار آن به چشم مي خورد.

3- جذبه هاي عرفاني نهج البلاغه چنان است كه ارواح تشته را با زلال خود آنچنان سيراب و مست مي كند كه نشئه شراب طهورش را به لرزه مي اندازد ، لرزه اي دردناك و در عين حال لذت بخش.

4- در هر ميداني گام مي نهد چنان  سخن را ادا مي كند و دقايق را مو به مو شرح مي دهد كه گويي گوينده متخصص همين موضوع بوده است . ليكن از امتيازات سخنان امام علي (ع) اين است كه محدود به زمينه خاصي نيست در شرح اسماء و صفات الهي به چهره يك فيلسوف مجسم مي شود كه فقط از توحيد سخن گفته، در خطبه جهاد، فرمانده و افسر شجاع و دلاوري را مي بينيم كه دقيقترين تاكتيكها را تشريح مي كند. در مسند حكومت و رهبري راه وصول به يك آرامش اجتماعي و سياسي و نظامي را با پخته ترين عبارات بيان مي كند و در مسند درس و اخلاق عباراتي محكم، عميق و نافذ براي سالكان مي گويد كه مرد وارسته اي چون ((همام)) پس از شنيدن آن صيحه اي مي زند و نقش زمين مي شود.

چرا از نهج البلاغه دوريم؟

ما كه چنين گنجي در خانه داريم چرا تهي دستيم؟ ما كه چنين چشمه زلال و گوارا و جوشنده اي در دسترس داريم چرا تشنه ايم؟ ما كه داراي اين ميراث بزرگ اسلامي هستيم چرا  دست بسوي ديگران دراز مي كنيم؟ و پاسخي جز اين ندارد كه،

نهج البلاغه را نشناخته ايم و بر ارزش واقعي اين مجموعه بزرگ واقف نگشته ايم.

و عجيب اين كه نهج البلاغه در ديار خويش در ميان شيعيان علي (ع)، حتي در حوزه هاي علميه شيعه غريب و تنهاست. همچنانكه خود علي (ع) غريب و تنهاست. بديهي است اگر محتويات كتابي و يا انديشه ها و احساسات و عواطف شخصي با دنياي روحي مردمي سازگار نباشد، اين كتاب يا آن شخص در عمل تنهاست و بيگانه مي ماند و هر چند نامشان با هزاران تجليل و تعظيم برده شود

 

[مبارز]

ای مردم !
 پارسایی دامن آرزو در چیدن است و شکر نعمت حاضر گفتن
و از ناروا پارسایی ورزیدن .
و اگر از عهده ی این کار برنیایید
چند که ممکن است خود را از حرام واپایید و شکر نعمت موجود فراموش منمایید
که راه عذر بر شما بسته است با حجتهای روشن و پدیدار
و کتابهای اسمانی
و دلیلهای اشکار

[مبارز]

خدایا بر من ببخش انچه را که ازمن بدان داناتری و اگر بدان بازگشتم تو به بخشایش بازگرد که بدان سزاوارتری

خدایا بر من ببخشا وعده هایی را که نهادم و ان را نزد من وفایی نبود

و بیامرز انچه را به زبان به تو نزدیکی جستم و دل راه مخالف ان را پیمود

خدایا برمن ببخشای نگاههایی را که نباید و سخنانی که به زبان و رفت و نشاید

و انچه دل خواست و نبایست

و انچه بز ربان رفت از ناشایست.

خطبه ی 78

[alOne but Happy]

درسهایی از نهج البلاغه
حضرت علی (ع) فرمودند:
حكمت 10 روش زندگى با مردم
با مردم آنگونه معاشرت كنيد، كه اگر مرديد بر شما اشك ريزند، و اگر زنده
مانديد، با اشتياق سوى شما آيند.
حكمت 20 روش برخورد با جوانمردان
از لغزش جوانمردان درگذريد، زيرا جوانمردى نمى لغزد جز آن كه دست خدا او رابلند مرتبه مىسازد.

[مبارز]

ای بندگان خدا

از مرگ و نزدیکی ان بترسید و برگ ان را اماده سازید که مرگ

کاری بزرگ را پیش می ارد و حادثه ای سترگ را همرا دارد

خیری که هرگز شری با ان نیست یا شری که همیشه از خیر  تهی است

پس به بهشت چه کسی نزدیک تر از ان که برای بهشت در کار است

و به دوزخ چه کسی نزدیکتر از ان که کار دوزخ را عهده دار است ؟

شما هم چون شکار ها هستید که مرگ از جایهاتان رانده است اگر بایستید شما را برباید

و اگر بگریزید به سر وقتتان اید و پیوسته تر از سایه تان در پی شما اید

مرگ به پیشانیهاتان چسبیده است و دنیا در پس شما در پیچیده

نامه ی 27

[مبارز]

دیده ها تو را ندیده است تا ز تو خبر دهد

که تو پیش از هر افریده ای ،که خواهد وصف تو راسر دهد

بیم تنهایی نداشتی تا خلق را بیافرینی و انان را نیافریدی تا ز ایشان سودی بینی

ان را که بجویی از تو پیش نیفتد

و ان را که بگیری از دستت نرهد و ان که فرمان تو نبرد از قدرتت نکاهد

و ان که تو را مطیع باشد بر ملک تو نیفزاید

امر تو را بازنگرداند ،ان که بر قضای تو خشم گیرد و بی نیاز از تو نبود ان که فرمانت نپذیرد

هر رازی نزد تو اشکار است و هر نهانی نزد تو پدیدار ،تو همیشه ای و بی پایان

تو پایان هر چیزی و گریز از تو نتوان

وعده گاه محضر توست و رهایی از تو جز به تو نیست و در دست قدرت تو زمام هر جنبنده ای است و به سوی تو بازگشت هر افریده ای.

خطبه ی 109

[alOne but Happy]

امام علي (ع) فرمود

بدان که آن کسي که خزانه هاي آسمانها و زمين در دست اوست به تو اجازه دعا کردن داده است و اجابت نمودن آن را ضمانت کرده است ... پس، مبادا تأخير در اجابت او تو را نوميد گرداند؛ زيرا که بخشش به قدر نيّت بستگي دارد.

نهج البلاغه، نامه 31
یالطیف

[alOne but Happy]

درس هایی از نهج البلاغه
حضرت علی (ع) فرمودند
حكمت 31
آن كس كه جدال و نزاع را عادت خود قرار داد از
تاريكى شبهات بيرون نخواهد آمد، و آن كس كه از هر چيزى ترسيد همواره در حال عقب نشينى است، و آن كس كه در
ترديد و دو دلى باشد زير پاى شيطان كوبيده خواهد شد، و آن كس كه تسليم حوادث گردد و به تباهى دنيا و آخرت گردن
نهد، و هر دو جهان را از كف خواهد داد.

[مبارز]

ای مرم ! همانا بر شما از دو چیز بیشتر می ترسم :از خواهش نفس پیروی کردن و ارزوی دراز در سر پروردن

که پیروی خواهش نفس ادمی را از راه حق بار می دارد

و ارزوی دراز اخرت را به فراموشی می سپارد

اگاه باشید که دنیا پشت کرده است و شتابان می رود و از ان جز اندکی باقی نیست

هم چون قطره ها ی مانده بر ظرفی که اب ان را ریختها ند و تهی است

اگاه باشید که اخرت روی اورده است و

هریک از این دورا فرزندانی است

از فرزندان اخرت باشید واز فرزندان دنیا مباشید

که روز رستاخیز هر فرزند به مادر خود پیوند

د همانا امروز روز کار است و روز شمار نباشد و فردا روز شمار است و کس را مجال کار نباشد 

خطبه 42

[مبارز]

کسی را که چهار چیز دادند از چهار چیز محروم نماند

ان را که دعا دادند از پذیرفته شدن محروم نماند

و ان را که توبه روزی کردند از قبول گردیدن

و ان را که امرزش خواستن نصیب شد از بخشوده گردیدن

و ان را که سپاس عطا شد از فزوده گشتن

و گواه ، این جملات از کتاب خداست :

"بخوانید مرا تا اجابت کنم شما را"

در دعا

و "ان که کاری زشت کند یا بر خود ستم کند سپس از خدا امرزش خواهد خدا را بخشنده و مهربان می یابد "

در امرزش

و"اگر سپاس گفتید برای شما می افزاییم "

در سپاس گفتن

و در توبت گفته است

"بازگشت به خدا برای کسانی است که از نادانی کار زشت میکنند سپس زود باز میگردند خدا بر اینان می بخشاید و خدا دانا و حکیم است"

[مبارز]

اگر خدا رخصت کبر ورزیدن را به یکی از بندگانش می داد

به یقین چنین منتی را بر پیامبران گزیده و دوستانش می نهاد

لیکن خدای سبحان بزرگ منشی را بر انان ناپسند دید و فروتنی شان را پسندید

پس پیامبران از روی فروتنی گونه های خود را بر زمین چسبانیدند و چهره های خود را به خاک مالیدند و برابر مونان فروتنی نمودند

و خود مردمانی مستضعف بودند

خدایشان به گرسنگی ازمود و به سختی مبتلایشان ساخت و با ترس و بیم ها امتحانشان کرد و با زیر و زبر کردنشان در سختی ها ایمانشان را پدید اورد

 پس

مال و فرزندان را میزان خشم یا خشنودی خدا میانگارید

و ازمایش و امتحان او را نشانه ی توانگری و توانایی مپندارید

و خدای سبحان و تعالی فرمود :

" ایا می پندارید اینکه ما انان را به داشتن مال و پسران مدد می نماییم ، می شتابانیم انان را در نیکی ها؟ نه انان نمی دانند "

و خدای سبحان مستکبران از بندگان خود را می ازماید به ارزشی که دوستان مستضعف او در دیده ی انان دارند 

[مبارز]

همانا دنیا ادمی را سرگرم سازد تا جز بدان نپردازد

و دنیا دار به چیزی از دنیا نرسد جز که ازمندی و شیفتگی وی بدان فزون شود

و انچه از دنیا بهره ی او گردیده ولی را بی نیاز نکنداز انچه بدان نرسیده

و از پس جدایی است از انچه فراهم اورده

و در هم ریختن انچه استوار کرده و

اگر انچه گذشته است پندت اموخت

مانده را توانی اندوخت

و السلام

نامه ی 49

[Milad milano]

خطبه 028-اندرز و هشدار
دنياشناسي
(پس از حمد و ستايش الهي،)
همانا دنيا روي گردانده، و وداع خويش را اعلام داشته است، و آخرت به ما روي آورده، و پيشروان لشگرش نمايان شد. آگاه باشيد! امروز، روز تمرين و آمادگي، و فردا روز مسابقه است، پاداش برندگان، بهشت، و كيفر عقب ماندگان آتش است آيا كسي هست كه پيش از مرگ، از اشتباهات خود، توبه كند؟ آيا كسي هست كه قبل از فرا رسيدن روز دشوار قيامت، اعمال نيكي انجام دهد؟ آگاه باشيد! هم اكنون در روزگار آرزوهاييد، كه مرگ را در پي دارد، پس هر كس در ايام آرزوها، پيش از فرا رسيدن مرگ، عمل نيكو انجام دهد، بهره مند خواهد شد، و مرگ او را زياني نمي رساند، و آن كس كه در روزهاي آرزوها، پيش از فرا رسيدن مرگ كوتاهي كند، زيانكار و مرگ او زيانبار است، همانگونه كه به هنگام ترس و ناراحتي براي خدا عمل مي كنيد، در روزگار خوشي و كاميابي نيز عمل كنيد. آگاه باشيد! هرگز چيزي مانند بهشت نديدم كه خواستاران آن در خواب غفلت باشند، و نه مانند آتش جهنم، كه فراريان آن چنين در خواب فرورفته باشند. آگاه باشيد! آن كس را كه حق، منفعت نرساند، باطل به او زيان خواهد رساند، و آن كس كه هدايت، راهنماييش نكند، گمراهي او را به هلاكت افك
ند آگاه باشيد! به كوچ كردن فرمان يافته و براي جمع آوري توشه آخرت راهنمايي شديد، همانا، وحشتناكترين چيزي كه بر شما مي ترسم، هواپرستي، و آرزوهاي دراز است، پس از اين دنيا توشه برگيريد تا فردا خود را با آن حفظ نماييد. (اگر سخني بتواند مردم را به آخرت گرايي و زهد و تقوا بكشاند همين سخن امام است كه مي تواند انسان را از آرزوها جدا كرده و نور اميد را در دلها زنده سازد و انسان را نسبت به زشتيها بيزار كند از جمله هاي شگفت اين خطبه آن است كه فرمود امروز روز تمرين و فردا روز مسابقه، و جايزه برندگان بهشت است و كيفر عقب ماندگان آتش جهنم خواهد بود در اين خطبه معاني ارزشمند در قالب مثلهاي گويا و تشبيهات صحيح جاگرفته است. امام بين دو لفظ (السبقه) و (الغايه) به خاطر اختلاف معنا فاصله انداخته است زيرا سبقت گرفتن در مسابقاتي است مورد علاقه انسان است و اين از صفات بهشت است و در راهي كه به آتش جهنم مي انجامد بكار گرفته نمي شود از اين رو فرمود: السبقه الجنه اما واژه الغايه به معناي پايان در هر مسابقه استعمال مي شود همانگونه كه در قرآن خدا به كافران فرمايد از دنيا بهره گيرد كه پايان شما به سوي آتش است در اين خطبه دقت كنيد كه معنايي
ژرف و عمقي دست نايافتني دارد.)

[Milad milano]

خطبه 082-در نكوهش دنيا
دنياشناسي
چگونه خانه دنيا را توصيف كنم كه ابتداي آن سختي و مشقت، و پايان آن نابودي است، در حلال دنيا حساب، و در حرام آن عذاب است، كسي كه ثروتمند گردد فريب مي خورد، و آن كس كه نيازمند باشد اندوهناك است، و تلاش كننده دنيا به آن نرسد، و به رهاكننده آن، روي آورد، كسي كه با چشم بصيرت به آن بنگرد او را آگاهي بخشد و آن كس كه چشم به دنبال دنيا دوزد كوردلش مي كند. (از شگفتيهاي بي نظير كلام امام (ع) اين است كه فرمود: (و اگر به دنيا بنگرد آگاهي يابد) و (اگر چشم به دنبال دنيا دوزد كوردل شود) درود و سلام خدا بر علي (ع) با اين فصاحت و بلاغت اعجاز گونه!!)