عوارض خودارضایی و تاثیر استمنا بر بیضه

در این مطلب به ارتباط خودارضایی (استمنا) و مشکلات بیضه و همین‌طور تاثیر خودارضایی بر بیضه می‌پردازیم.

بسیاری از افرادی که درگیر خودارضایی بوده‌اند از عوارض خودارضایی بر بیضه نگران هستند.

افراد مبتلا به خودارضایی ممکن است درد در بیضه را احساس کنند. یا دچار واریکوسل باشند و احساس کنند بیضه آن‌ها کوچک شده است.

شاید هم ضربه‌ای به بیضه آن‌ها وارد شده و دکتر به آن‌ها گفته باشد عفونت در بیضه دارند.

شاید هم اندازه دو بیضه چپ و راست آن‌ها با هم متفاوت بوده و بابت تفاوت این سایز نگران باشند.

با همراه باشید اگر دوست دارید بدانید:

• آیا خودارضایی باعث کوچک شدن بیضه می‌شود؟
• آیا خودارضایی اندازه بیضه‌ها را تغییر می‌دهد؟
• آیا خودارضایی واریکوسل ایجاد می‌کند؟
• آیا درد در بیضه مرتبط با خودارضایی است؟
• آیا عفونت بیضه یا کیست بیضه ناشی از انجام خودارضایی است؟
• آیا سفت و جمع شدن بیضه یا بالا بودن بیضه از عوارض خودارضایی است؟

لیست مطالب در خصوص خودارضایی و بیضه ها

۱- خودارضایی و تغییر بیضه ها

۲- خودارضایی و اندازه طبیعی بیضه ها

۳- خودارضایی و بزرگ شدن بیضه ها

۴- خودارضایی و کوچک شدن بیضه ها

۵- بزرگ کردن بیضه ها

۶- خودارضایی و متفاوت بودن اندازه بیضه‌ ها

۷- خودارضایی و بالا بودن بیضه ها

۸- سفت و جمع شدن بیضه ها هنگام خودارضایی

۹- خودارضایی و درد بیضه‌ ها

10- خودارضایی و کیست بیضه

11- خودارضایی و واریکوسل

12- خودارضایی و سرد بودن بیضه ها

13- خودارضایی و داشتن یک بیضه

14- خودارضایی و ضربه به بیضه

15- خودارضایی و عفونت بیضه

اگر در خصوص عقیمی مردان در اثر خودارضایی نگران هستید، پیش از این مطلب دیگری تحت عنوان تاثیر خودارضایی بر اسپرم و باروری مردان منتشر شده است.

۱- خودارضایی و تغییر بیضه ها

خودارضایی تغییری در بیضه‌ها ایجاد نمی‌کند. اگر احساس کردید رگی در بیضه به‌وجود آمده یا چیزی متورم شده، علت خودارضایی نیست. به متخصص اورولوژی (کلیه و مجاری ادراری) مراجعه کنید تا جهت اطمینان خاطر معاینه شوید.

 

دکتر مهرداد رضایی (متخصص جراحی عمومی)

سـوال: خواستم بدونم در اثر خودارضایی تغییری در بیضه‌ها ایجاد می‌شود؟

پاسـخ: خیر.

سـوال: من نزدیک به 10 سال استمنا می‌کنم. الان 32 سالمه. در بیضه سمت چپم یک رگ هست که دست می‌زنم زیر انگشتم کمی بزرگ میاد. لطفا امکانش هست بگید تو چه مرحله‌ای هستم؟

پاسـخ: به هیچ وجه ناراحت نباشید. آن مجرای منی‌بر است و بیماری نیست. مگر بیضه ورم کرده باشد و دردناک باشد که ممکن است عفونت باشد. در غیر این صورت، عادی و طبیعی است.

جهت دسترسی به آرشیو سوالات از دکتر مهرداد رضایی کلیک کنید.

۲- خودارضایی و اندازه طبیعی بیضه ها

خودارضایی تغییری در اندازه طبیعی بیضه‌ها ایجاد نمی‌کند. هرچند برخی بیماری‌ها و مشکلات می‌تواند اندازه بیضه‌ها را تغییر دهد اما علت تغییر سایز بیضه‌ها خودارضایی نیست.

 

دکتر محمدرضا قرائتی (متخصص کلیه و مجاری ادراری)

سـوال: من پسری 23 ساله هستم که قدم 170 و وزنم 50 هست. دکتر من بعضی از روزها یا آخر شب‌ها شده که بیش از 2 یا 3 دفعه خودارضایی می‌کنم. زیر 2 دقیقه هم ارضا میشم. چگونه بفهمیم که اندازه بیضه طبیعی هست؟

پاسـخ: برای تشخیص طبیعی یا غیرطبیعی بودن سایز بیضه معاینه توسط متخصص ارولوژی لازم است.

سـوال: من 23 سالمه و ازدواج کردم. اندازه آلتم 12 سانته. 105 کیلوگرم وزن دارم و 178 سانت قد. در بچگی اوریون گرفتم اما راه نرفتم. در 6 سالگی هم فتق شدم با ضربه توپ و عمل جراحی کردم. اندازه بیضه‌هام یکسانه اما اندازه طبیعی بیضه رو نمی‌دونم. میشه بگید؟ آیا ممکنه من در اثر فتق و اوریون نازا شده باشم؟

پاسـخ: سایز طبیعی بیضه ها حدود 3 در 4 سانتی متر است. فتق منجر به ناباروری نمی‌شود. اوریون هم منجر به ناباروری نمی‌شود مگر اینکه هر دو بیضه را درگیر کرده و هر دو بیضه کوچک شوند.

جهت دسترسی به آرشیو سوالات از دکتر محمدرضا قرائتی کلیک کنید.

۳- خودارضایی و بزرگ شدن بیضه ها

خودارضایی باعث بزرگ شدن بیضه‌ها نمی‌شود. بزرگ شدن بیضه‌ها طبیعی نیست و جهت پیدا کردن علت این مشکل در اسرع وقت به متخصص اورولوژی (کلیه و مجاری ادراری) مراجعه نمایید.

از علت‌های مهم بزرگ شدن بیضه به موارد زیر می‌توان اشاره کرد:

1. ضربه به بیضه: در این صورت بهترین درمان استراحت است و قرار دادن بیضه به‌گونه‌ای که بالا بماند.
2. ویروسی شدن بیضه: در این حالت نیز بهترین راهکار استراحت در منزل و توجه در بالا بودن بیضه است.
3. عفونت بیضه: در این وضعیت احتمالا نیاز به بستری شدن در بیمارستان بوده و می‌بایست مراقبت جدی‌تری انجام پذیرد.

در صورت مواجهه شدن با بزرگی بیضه، حتما در اسرع وقت به متخصص کلیه و مجاری ادراری مراجعه نمایید.

 

دکتر محمدرضا قرائتی (متخصص کلیه و مجاری ادراری)

سـوال: جوانی 23 ساله هستم. 5 سال استمنا کردم. حالا بیضه‌هام بزرگ و سفت شده. به اندازه یک مشت بزرگ شدن. سال اول بیضه سمت راستم بزرگ شد. استمنا رو ترک نکردم و چند ماه بعد بیضه سمت چپ هم بزرگ شد. حالا هر دو خیلی بزرگ و سفت شدن. ضربه محکمی هم نخوردم. قبل از اون هم ورزش یا چیز سنگینی بلند نکردم. آیا من درمانی دارم؟ باید چی کارکنم؟ جراحی می‌خواد؟ نمیشه بدون جراحی؟

پاسـخ: 1- استمنا موجب بزرگی بیضه‌ها نمی‌شود. 2- در مورد سایز بیضه‌ها و اینکه مشکل شما چیست و چه درمانی می‌خواهد بدون معاینه نمی‌توان اظهار نظر کرد.

سـوال: من پسری 21 ساله هستم. چند سالی است که بیضه راستم بزرگ شده و بالا آمده. البته بزرگ بودن و بالا بودنش همیشگی نیست. مثلا صبح‌ها بعد از خواب طبیعی هست. در ضمن هیچ دردی هم نداره و در بالای کشاله ران راستم (بالای بیضه راست) یک کمی باد کرده. خودش درست میشه یا باید جراحی کنم؟

پاسـخ: بدون معاینه اظهار نظر دقیق در مورد مشکل شما امکان‌پذیر نیست. به متخصص ارولوژی مراجعه فرمایید.

۴- خودارضایی و کوچک شدن بیضه ها

خودارضایی باعث کوچک شدن بیضه‌ها نمی‌شود. کوچک شدن بیضه می‌تواند ناشی از عوامل زیر باشد:

• واریکوسل (خصوصا واریکوسل با گریدها و درجات بالا) که به‌مرور زمان می‌تواند باعث تحلیل و کوچکی بیضه‌ها شود.
• پیچ‌خوردگی بیضه که در صورت وقوع، می‌بایست عکس‌العمل سریع صورت پذیرد. در غیر این صورت، بیضه‌ای که کوچک شده، از دست خواهد رفت.
• عفونت بیضه یا عفونت اپی دیدیم که اگر به موقع درمان نشود بیضه را کوچک می‌کند.

اگر واقعا بیضه شما کوچک شده، برای کوچکی بیضه در اسرع وقت به متخصص اورولوژی مراجعه نمایید.

دکتر محمدرضا قرائتی (متخصص کلیه و مجاری ادراری)

سـوال: من پسری 20 ساله‌ام که از اوایل بلوغ تا چند وقت پیش متاسفانه خودارضایی می‌کردم. احساس می‌کنم بیضه‌هام کوچک هستن. بعضی وقت‌ها قابل لمس هستن؛ به‌طوری‌که از کیسه بیضه‌ها آویزون‌اند ولی بعضی وقت‌ها هم خیر. حالا می‌خواستم ببینم مشکلی برای باروری من در آینده وجود نداره و آیا کوچکی بیضه و استمنا و باروری در زندگی مشترک چقدر به هم مرتبط هستند؟ تکلیف کوچکی بیضه‌هام چیه؟

پاسـخ: کوچکی بیضه‌ها ربطی به خودارضایی ندارند. آویزان شدن بیضه‌ها (به‌خصوص در گرما) هم طبیعی هستند. استمنا اثری بر باروری ندارد اما اگر بیضه‌ها واقعا کوچک باشند، ممکن است موجب ناباروری شوند. بنابراین برای معاینه سایز بیضه‌ها به متخصص ارولوژی مراجعه فرمایید. اگر بیضه‌ها واقعا غیرطبیعی و کوچک باشند برای‌تان آزمایش اسپرم خواهند نوشت.

سـوال: آقای دکتر آیا خودارضایی می‌تواند باعث درد بیضه یا حتی کوچکی بیضه‌ها شود؟

پاسـخ: خیر.

 

دکتر مجید حقیقت (متخصص کلیه و مجاری ادراری)

سـوال: آقای دکتر آیا خود ارضایی منجر به کوچک شدن بیضه‌ها می‌شود؟

پاسـخ: موردی که ذکر کردید از عوارض خودارضایی نیست.

جهت دسترسی به آرشیو سوالات از دکتر مجید حقیقت کلیک کنید.

۵- بزرگ کردن بیضه ها

اگر بیضه‌های شما کوچک است بدانید که امکان بزرگ کردن بیضه‌ها وجود ندارد.

البته اندازه بیضه‌ها باید توسط متخصص اورولوژی بررسی گردد. در بسیاری از اوقات واقعا مشکل خاصی وجود ندارد و صرفا ناشی از احساس ما است.

در هر حال، آن‌چه اهمیت دارد کارکرد بیضه است و برای اطلاع از آن، می‌بایست آزمایش منی داد تا وضعیت اسپرم‌ها بررسی شود.

 

دکتر پیمان صالحی (متخصص جراحی کلیه و مجاری ادراری و ناباروری)

سـوال: پسری 30 ساله هستم. در دوران جوانی به صورت افراطی خودارضایی نموده‌ام. اما حدود 4 سال است که  حتی یک بار هم این کار را انجام نداده‌ام. بعد از ترک این عمل 4 ماه طول کشید تا دفع طبیعی صورت گیرد. احساس می‌کنم به دلیل خودارضایی، بیضه‌هایم خیلی کوچک هستند. چه جوری می‌توانم اندازه بیضه‌هایم را بزرگ کنم؟

پاسـخ: راه خاصی وجود ندارد.

جهت دسترسی به آرشیو سوالات از دکتر پیمان صالحی کلیک کنید.

۶- خودارضایی و متفاوت بودن اندازه بیضه‌ ها

خودارضایی باعث ایجاد تفاوت در اندازه بیضه‌ها نمی‌شود.

اینکه سایز یکی از بیضه‌ها بزرگ‌تر از دیگری باشد و دیگری کمی‌ کوچک‌تر کاملا طبیعی است. در این خصوص نیاز به حساسیت بیش از حد نیست.

اما توجه داشته باشید که اگر این تفاوت اندازه جدی باشد (مثلا یکی از بیضه‌ها دو برابر دیگری باشد) قطعا نیازمند بررسی پزشکی است. پیچ‌ خوردگی بیضه، وجود مشکل در طناب بیضه یا واریکوسل می‌تواند اندازه یکی از بیضه‌ها را کوچک کند.

 

دکتر محمدرضا قرائتی (متخصص کلیه و مجاری ادراری)

سـوال: پسری 19 ساله هستم و متاسفانه حدود 6 ساله که خودارضایی می‌کنم. بیضه چپم کمی کوچک‌تر است و هیچ ضربه‌ای بهش نخورده. آیا این مشکلی ایجاد می‌کند؟

پاسـخ: برای کوچکی بیضه معاینه لازم است. حتی اگر واقعا کوچک باشد ولی بیضه راست طبیعی باشد، مشکلی از لحاظ باروری نخواهید داشت.

سـوال: آقای دکتر من 21 سالمه و مجرد هستم. به‌مدت 6 سال خودارضایی داشتم. بیضه چپم کوچک‌تر از راستمه. فکر کردم واریکسل دارم. رفتم ویزیت شدم و یه آزمایش منی هم دادم ولی دکتر گفت هیچ مشکلی نداری. پس چرا بیضه چپم کوچک‌تره؟

پاسـخ: اگر پزشک شما را معاینه کرده‌اند و گفته‌اند مشکلی ندارید، جای نگرانی نیست.

 

دکتر داریوش منصوری (فلوشیپ تخصصی پیوند کلیه)

سـوال: من نوجوان 16 ساله هستم. بیضه چپم کوچک‌تر از بیضه راستمه. مشکل چیه؟ خودارضایی زیادی هم می‌کنم. آیا خودارضایی باعث بچه‌دار نشدن در آینده می‌شود؟

پاسـخ: اندازه بیضه باید از 2 تا 2.5 سانتی‌متر بیشتر باشد. بالاخره یکی بزرگتر است و مهم نمی‌باشد. خودارضایی باعث نازایی نمی‌شود.

جهت دسترسی به آرشیو سوالات از دکتر داریوش منصوری کلیک کنید.

 

دکتر عنایت الله ایزدی (متخصص کلیه و مجاری ادراری)

سـوال: من حدود 6 الی 7 ساله به‌صورت مکرر خودارضایی دارم. الان بیضه چپم نسبت به راست کوچک‌تر شده. شما چه دارویی تجویز می‌کنید؟ آیا احتمال ناباروری وجود داره؟

پاسـخ: خودارضایی موجب ناباروری نمی‌شود. لازم است ویزیت شوید.

جهت دسترسی به آرشیو سوالات از دکتر عنایت الله ایزدی کلیک کنید.

۷- خودارضایی و بالا بودن بیضه ها

خودارضایی باعث حرکت بیضه‌ها و بالا رفتن بیضه‌ها نمی‌شود.

البته در زمان انزال چنین اتفاقی به‌صورت موقع می‌افتد. اما نتیجه بلندمدتی در این خصوص ندارد. مردان چه در رابطه جنسی و چه در خودارضایی بیضه‌های‌شان کمی به سمت بالا حرکت می‌کند و پس از آن به جای خود باز‌می‌گردند.

بالا بودن بیضه می‌تواند به دو صورت باشد:

1. پس از تولد، بیضه از ناحیه شکمی خارج نشده و درون کیسه بیضه قرار نگرفته باشد. در این حالت می‌بایست با عمل جراحی، بیضه نزول‌ نکرده به محل طبیعی آن انتقال داده شود.
2. بیضه در ابتدا در محل طبیعی کیسه بیضه بوده اما به‌مرور زمان به ایجاد مشکلی مثلا در طناب بیضه، بیضه به سمت بالا حرکت می‌کند. در این حالت می‌بایست به پزشک مراجعه نموده تا مطابق وضعیت بیمار، تصمیم درست گرفته شود.

 

دکتر محمدرضا قرائتی (متخصص کلیه و مجاری ادراری)

سـوال: پسری مجرد و 23 ساله. در کاشان تشخیص دادند که بیضه سمت راست من به‌دلیل اینکه در طناب بیضه دچار مشکل هست و طناب بیضه در کشاله ران گیر دارد. بیضه بسیار بیشتر از حد طبیعی بالا قرار دارد. این باعث شده است که وقتی می‌نشینم مقداری از بیضه در کشال گیر کند و باعث ایجاد درد می‌گردد. سه سال هست که همین بیضه واریکوسل با گرید 1 دارد.

دکتر من در کاشان به دلیل ریسک عمل چون که امکان دارد در حین عمل به عروق اطراف ضربه بخورد و بیضه عملکرد خود را از دست بدهد، از عمل امتناع میکند. اگر من پیش شما بیایم همزمان عمل واریکوسل و آزاد کردن طناب بیضه را انجام می‌دهید؟

پاسـخ: معاینه لازم است و بدون معاینه، اظهار نظر دقیق در مورد مشکل شما امکان‌پذیر نیست ولی فکر می‌کنم من هم با پزشک شما هم‌عقیده باشم.

سـوال: بالا بودن بیضه‌ها که باید عمل بشن یعنی چی؟

پاسـخ: یعنی اینکه بیضه‌ها در محل طبیعی خود در کیسه بیضه نباشند و در شکم یا کانال اینگوینال (مسیر شکم تا کیسه بیضه) باشند.

۸- سفت و جمع شدن بیضه ها هنگام خودارضایی

هر مردی در هنگام ارضای جنسی (چه رابطه جنسی چه از هر طریق دیگری) بیضه‌هایش جمع می‌شوند و به‌سمت بالا حرکت می‌کنند.

این موضوع ارتباطی با خودارضایی ندارد و نشان‌دهنده مشکلی نمی‌باشد.

 

دکتر محمدرضا قرائتی (متخصص کلیه و مجاری ادراری)

سـوال: پسری 22 ساله هستم. گاهی اوقات خودارضایی می‌کنم. در حین خودارضایی بیضه‌هام کوچک و سفت می‌شوند و بعد از ارضا، نرمال می‌شوند. تا چند روز هم کمی درد دارم. مشکل چیست؟

پاسـخ: طبیعی است. مشکلی ندارید.

سـوال: پسری 20 ساله هستم و در هفته 2 بار خودارضایی می‌کنم. به‌تازگی در هنگام خارج شدن منی، بیضه‌هام کوچک میشن و کیسه بیضه از بین میره. می‌خواستم ببینم این طبیعیه یا نیاز به درمان داره؟ دومین سوالم اینه که چرا در سرما بیضه‌ها جمع میشن و در گرما آویزان هستند؟

پاسـخ: 1- طبیعی است و نیاز به درمان ندارد. 2- چون اسپرم‌سازی در دمایی کم‌تر از دمای بدن رخ می‌دهد، ساختار بدن طوری است که دمای بیضه را کمی کمتر از بدن حفظ می‌کند. در نتیجه در گرما از بدن دور و در سرما به بدن نزدیک می‌شوند.

۹- خودارضایی و درد بیضه‌ ها

خودارضایی ارتباطی با درد بیضه‌ها ندارد.

وجود در بیضه‌ها ناشی از حالت‌های مختلفی‌ می‌تواند باشد که برخی از آن‌ها طبیعی و برخی غیرطبیعی است:

1. در صورتی تحریک صورت گیرد اما انزال انجام نشود، بیضه‌ها درد می‌گیرند. این درد طبیعی است و اکثر مردان چنین موضوعی را تجربه می‌کنند. خصوصا اگر تحریک طولانی‌مدت شود. گاهی علاوه بر بیضه، زیر شکم هم درد می‌گیرد. این درد گاهی آن قدر شدید می‌شود که فرد خودارضایی می‌کند تا از درد رهایی یابد. کسانی که چنین مشکلی دارند، با ازدواج مشکل‌شان برطرف خواهد شد و تا قبل از ازدواج می‌بایست از تحریک خود جلوگیری کنند. خودارضایی‌های مکرر جهت تسکین درد توجیهی ندارد. در صورت درد داشتن می‌توان از مسکن‌هایی مثل بروفن یا استامینوفن استفاده نمود.
2. واریکوسل (واریسی شدن بیضه) در گریدها و درجات بالا می‌تواند منجر به درد شود. در صورت داشتن واریکوسل می‌بایست به‌صورت مداوم تحت نظر پزشک بود و اسپرم‌ها به صورت پیوسته بررسی گردند. در صورت لزوم به جراحی واریکوسل، عمل جراحی جهت قطع رگ‌های واریسی انجام می‌گیرد.
3. عفونت بیضه یا عفونت اپی دیدیم باعث ایجاد درد می‌گردد. این عفونت می‌تواند توسط عاملی مثل ضربه به بیضه ایجاد گردد.
4.  ورم پروستات (یا پروستاتیت یا التهاب پروستات) هم از عواملی است که منجر به درد در بیضه‌ها می‌شود.

در صورت داشتن درد در بیضه، حتما در اسرع وقت به پزشک متخصص کلیه و مجاری ادراری مراجعه نمایید.

انجام یا عدم انجام خودارضایی نباید مانع شما برای مراجعه به پزشک باشد.

دکتر محمدرضا قرائتی (متخصص کلیه و مجاری ادراری)

سـوال: من واریکوسل دو طرفه داشتم و عمل کردم. بعدش دچار هیدروسل شدم که باز جراحی کردم و بعد از چند ماه پیش دکترم رفتم و بهم گفت هیچ مشکلی ندارم. چند وقته اگه تحریک بشم و ارضا نشم و این روند تا دو سه روز ادامه پیدا کنه، تو بیضه‌هام احساس درد می‌کنم. به‌طوری‌که اگه خودارضایی کنم دردش تموم میشه. خواهش می‌کنم راهنماییم کنین که آیا به‌خاطر واریکوسل یا هیدروسل هست؟ یا مشکل دیگه دارم؟

پاسـخ: وجود این دردها طبیعی است. اگر تحریک جنسی رخ دهد ولی مایع منی تخلیه نشود، ممکن است در اثر احتقان غدد مترشحه در سیستم تناسلی، درد بیضه‌ها و کف لگن و … رخ دهد و گاهی این درد بسیار شدید است. پس از ازدواج خوب می‌شوند. واریکوسل هم می‌تواند موجب درد خفیف بیضه شود ولی در مورد شما به‌نظر نمی‌رسد به این علت باشد.

سـوال: آقای دکتر 4 ساله خودارضایی کردم. 22سالمه. الان با دیدن کوچک‌ترین صحنه‌ای اندامم نعوظ میشه. اگه نعوظم زمانش طولانی بشه، بعد از برگشتن به حالت کوچکی، بیضه‌هام و رگ‌های اطراف بیضه‌هام درد شدیدی پیدا می‌کنه. این درد حتی به بالای اندامم هم می‌رسه. رگ‌های بیضه‌هام باد می‌کنه و سفت میشه. مشکلم چیه؟ آیا واریکوسل دارم؟

پاسـخ: موارد بالا هیچ کدام دلیل بر واریکوسل نیستند و می‌توانند طبیعی باشند. بدون معاینه نمی‌توان گفت آیا واریکوسل دارید یا نه و درجه آن چند است. به متخصص ارولوژی مراجعه فرمایید.

سـوال: من پسری 21 ساله هستم. من قبلا دچار بیماری خودارضایی بودم. بعد از گذشت 3 ماه الان چند وقتیه درد در بیضه سمت چپ دارم. آیا این ربطی به خودارضایی داره یا می‌تونه دلیلش کار سنگین باشه؟

پاسـخ: ارتباطی با خودارضایی یا کار سنگین ندارد. دردهای غیراختصاصی بیضه در مردان شایع هستند. البته باید معاینه هم بشوید تا از سلامت بیضه مطمئن شویم.

سـوال: پسری ١٨ ساله هستم. متاسفانه تقریبا هر يک شب در ميان عمل خودارضايی را انجام می‌دهم. ۲ ۳ روزی است بيضه سمت چپم درد خفيفی رو احساس می‌كنم كه آزاردهنده نيست و بسيار خفيفه. كيسه بيضه‌ها هم هنگام درد متورم ميشن اما نه به‌صورت غيرعادی؛ به همان اندازه‌ی نرمال.

توي آخرين انزال، بيضه‌هام تير كشيد كه تا حالا تجربه نكرده بودم و نگران شدم. اما روم نميشه برم دكتر. مشكل جدی دارم به نظرتون‌؟ يا با ترک خودارضايی حل ميشه؟ آيا علتش خودارضاييه؟ چون ٢ سالی هست اين كار رو می‌كنم اما اين جوری نشده بودم.

پاسـخ: به‌نظر نمی‌رسد مشکل مهمی داشته باشید. نگران نباشید. با این حال بهتر است توسط متخصص ارولوژی معاینه شوید.

 

دکتر داریوش منصوری (فلوشیپ تخصصی پیوند کلیه)

سـوال: پسری هستم 29 ساله که تازه ازدواج کرده‌ام. قبلا استمنا می‌کردم ولی به‌تازگی و بعد از ازدواج ترک کرده‌ام. یک سال پیش عمل واریکسل چپ داشته‌ام‌. بعد از عمل هم چندین بار معاینه و آزمایش داشته‌ام. در آخرین آرمایش اسپرم، مورد خاصی مشاهده نشد. فقط دکتر گفت که اسپرمت کمی کم هست که با دارو حل می‌شود. بعد از گذشت یک سال از عمل، باز هم موقعی که با همسرم عمل جنسی انجام می‌دهم، مخصوصا موقعی که همسرم آلتم را می‌مکد و یا با بیضه‌هایم بازی می‌کند، بعد از تخلیه منی، بیضه سمت چپم به‌شدت حساس و دردناک می‌شود. می‌خواستم ببینم آیا مشکلی وجود دارد و نیاز به آزمایش خاصی هست؟

پاسـخ: ممکن است ورم پروستات باشد. به متخصص مراجعه کنید تا مشخص شود.

 

دکتر مجید حقیقت (متخصص کلیه و مجاری ادراری)

سـوال: من 21 سالمه. قبلا به استمنا اعتیاد روزانه داشتم تا این که چند روز پیش متوجه وجود توده‌هایی لزج درددار در پایین و اطراف بیضه چپ شدم که همان بیضه هم بزرگ‌تر است. بیضه راست کاملا سالم است. احساس درد در صورت لمس بیضه هم دارم که باعث شده نتوانم چکاپ دقیق‌تری انجام دهم.

پاسـخ: باید معاینه شوید.

 

دکتر پیمان صالحی (متخصص جراحی کلیه و مجاری ادراری و ناباروری)

سـوال: پسری 24 ساله هستم. تقریبا یک ساله که بعد از خودارضایی بیضه‌هام مخصوصا بیضه سمت چپ درد مختصری می‌گیره. درد مربوط به لوله‌های ذخیره اسپرمه که در بالای بیضه قرارداره.

پاسـخ: شما نیاز به سونوگرافی و آزمایشات کامل خون و ادرار دارید. جهت معاینه و دریافت دارو به‌صورت حضوری به متخصص اورولوژی (جراحی کلیه و مجاری ادراری) مراجعه نمایید.

سـوال: من از یک ماه پیش (3 روز بعد از رابطه جنسی محافظت شده، فقط برای کمتر از 1 دقیقه دهانی بدون محافظت) دارای درد در ناحیه بیضه هستم. تعداد زیادی انزال در دو روز داشتم. از هفته پیش هم سوزش نیز اضافه گردید. آزمایش ادرار (3 مرتبه)، خون و اولتراساند هم داشتم و آنتی‌بیوتیک نیز مصرف نمودم زیر نظر دکتر. دکتر گفت مورد خاصی نیست و برطرف می‌شود (بیماری واگیری موجود نبود). در ماه گذشته 2 بار نیز استمنا داشتم که درد را بسیار زیادتر در هر بار می‌کرده. خواهشا راهنمایی کنید چه کار کنم. خیلی نگرانم.

پاسـخ: درمان را زیر نظر پزشک ادامه دهید.

 

دکتر عنایت الله ایزدی (متخصص کلیه و مجاری ادراری)

سـوال: من جدیداً زیاد خودارضایی کردم. به‌طوری که تو هفته 3 تا 4 بار. سه روز پیش وقتی که خودارضایی کردم و خواستم شب بخوابم بیضه سمت راستم درد گرفت. فردا صبحش هم درد ادامه داشت تا امروز که 3 روز می‌گذره.

نکته مهم اینه که خود بیضه یک سمتش درد می‌کنه. اولش خیلی درد می‌کرد. الان یکم بهتر شده ولی بالای بیضه (خود بیضه نه قسمت‌های دیگه) خیلی درد می‌کنه. بیضه رو جابه‌جا می‌کنم درد می‌گیره مثل طناب و … البته سمت راست قسمت بالا. به‌نظر شما مشکل از خودارضایی هست و خوب میشه یا علت دیگه داره؟

پاسـخ: به ویزیت حضوری نیاز دارید.

 

دکتر محمد آذربایجانی (اعصاب، روان و مشاوره)

سـوال: من تا 4 سال پیش دوست دختری نداشتم. از 4 سال پیش که با یک خانمی آشنا شدم هر وقت که با ایشون میرم بیرون، دستش رو می‌گیرم یا حرف‌های عاشقانه می‌زنیم، واقعا بدون هیچ‌ گونه حس جنسی نسبت به ایشون، حالت نعوظ پیدا کرده و بیضه‌های من بعد از چند ساعت به‌شدت درد می‌گیرد. مایع پیش از انزال نیز خارج می‌شود.

تا به حال هیچ گونه رابطه جنسی نداشتم. حدود 2 سال پیش به‌دلیل مشکلاتی خودارضایی را زیاد انجام می‌دادم ولی الان شاید ماهی یک بار. آن هم به دلیل پایان دادن به درد بیضه‌ها این کار را انجام می‌دهم.

مشکل من چیست؟ آیا با شروع رابطه جنسی بعد از ازدواج این مشکل رفع می‌شود؟ در حال حاضر برای فرار از این درد وحشتناک چه باید کرد؟

پاسـخ: تحریکات بدون ارضای کامل باعث این دردها هستند که با مسکن بروفن یا استامینوفن قابل درمان هستند. اما بهتر است شما ازدواج کنید تا اینکه فقط دوست داشته باشید. ضمنا خود ارضایی نکنید. اگر هر کاری می‌دانید و می‌توانید کردید و خوب نمی‌شوید حتما کمک تخصصی نیاز دارید.

جهت دسترسی به آرشیو سوالات از دکتر محمد آذربایجانی کلیک کنید.

10- خودارضایی و کیست بیضه

خودارضایی ارتباطی با ایجاد کیست یا برطرف شدن کیست ندارد.

30 درصد مردان در یکی از بیضه‌های خود کیست دارند. این کیست‌ها عموما خطرناک نیستند و با چشم یا لمس هم به‌راحتی مشخص نمی‌گردند.

 

دکتر محمدرضا قرائتی (متخصص کلیه و مجاری ادراری)

سـوال: آقای دکتر بیضه‌ چپ من کوچک‌تر از بیضه‌ راستم است. در قسمت بالای بیضه راستم یک ماده مثل چربی وجود دارد که به بیضه چسبیده اما درد نمی‌کند. می‌خواستم بدانم ارتباطی با خودارضایی دارد یا خیر؟

پاسـخ: خیر. ارتباطی با خودارضایی ندارد.

سـوال: من پسری 21 ساله هستم. حدود 10 روز قبل یه ضربه به بیضم وارد شد. دو روزی درد می‌کرد که رفتم دکتر معاینه کرد. سونوگرافی نوشتن و فهمیدیم که یه کیست اپیدیدیم 7 میلیمتر توی بیضه چپم دارم. دکتر گفت نباید درش بیاری و گفت عفونت بیضه هم داری. توی این 10 روز من خودمو ارضا نکردم تا امروز متوجه شدم که نمی‌تونم دیگه این کار رو کنم. یعنی هر کاری کردم نتونستم خودم رو ارضا کنم. خیلی داغونم. به خاطر کیسته؟ یا عفونت یا ضربه؟ باید چی کار کنم؟

پاسـخ: اسپرماتوسل یا کیست اپیدیدیم، کیستی است که از لوله اپیدیدیم (در کنار بیضه) منشا می‌گیرد. در حدود 30 درصد مردان وجود دارد ولی اغلب اندازه آن به قدری کوچک است که فقط در سونوگرافی دیده می‌شود و اسپرماتوسل بالینی که در معاینه هم قابل لمس باشد نادر است. هیچ خطری ندارد و اگر کوچک باشد نباید آن را عمل کرد. شما هم نیاز به عمل ندارید. این عدم ارضا هم ارتباطی با کیست یا عفونت ندارد.

 

دکتر علیرضا خردمند (متخصص کلیه و مجاری ادراری)

سـوال: آقای دکتر آیا با تخلیه مرتب نطفه‌ها (با خودارضایی) اسپرماتوسل بهبود پیدا می‌کند یا هیچ ربطی به یک‌دیگر ندارند؟

پاسـخ: خير، ارتباطي به‌هم ندارند.

جهت دسترسی به آرشیو سوالات از دکتر علیرضا خردمند کلیک کنید.

 

دکتر مهرداد رضایی (متخصص جراحی عمومی)

سـوال: من پسری 23 ساله هستم که حدودا از 14-15 سالگی خودارضایی می‌کنم و حالا شدیدا بهش اعتیاد دارم. تا حالا حتی یک بار هم جنب نشدم. چند سالیم هست کنار بیضم یه چیزی شبیه غده و اندازه دو تا نخود رشد کرده. از دکتر رفتن خجالت می‌کشم. میشه کمکم کنید.

پاسـخ: آن برجستگی ممکن است غده لنفاوی باشد و یا کیست اپیدیدیم. ولی برای نظر قطعی باید معاینه شوید.

 

دکتر مجید حقیقت (متخصص کلیه و مجاری ادراری)

سـوال: من 18 سالمه و قبلا استمنا داشته‌ام. الان احساس مي‌كنم چيزهايى به هر دو بيضه‌ام چسبيده. آيا اين طبيعى است؟

پاسـخ: باید معاینه شوید.

11- خودارضایی و واریکوسل

خودارضایی باعث ایجاد واریکوسل نمی‌گردد. همچنان که در صورت ایجاد واریکوسل، باعث بهتر شدن یا بدتر شدن واریکوسل نمی‌شود.

۱۵ درصد مردان دچار واریکوسل می‌گردند و علائم آن در سنین بلوغ و چند سال پس از آن نمایان می‌شود.

هرچند که بسیارند مردانی که تا زمان ازدواج از واریکوسل خود مطلع نشده و زمانی که برای درمان ناباروری به پزشک مراجعه می‌کنند، از واریسی شدن بیضه‌های خود مطلع می‌شوند.

واریکوسل می‌تواند یکی از بیضه‌ها یا هر دو بیضه را درگیر کند.

واریکوسل‌‌های دارای گرید بالا روی وضعیت اسپرم‌ها اثر جدی گذاشته و در صورتی که جراحی نشوند، باروری مرد با مختل مواجه می‌گردد.

دکتر مجید حقیقت (متخصص کلیه و مجاری ادراری)

سـوال: بنده نوجوانی پانزده ساله هستم. نزدیک به دو سال پیش عمل واریکوسل دو طرفه (چپ درجه سه و راست درجه دو) به روش میکروسرجری داشتم. اصولا اهل خودارضایی نبودم تا جایی که هشت ماه ترک بودم. ولی بعدش دفعاتش تو یه مدت کوتاه هفته‌ای چندین بار شد. کم‌کم به ماهی یک بار رسید ولی چند روز پیش تو یک و نیم روز سه بار خودارضایی کردم. از اون به بعد بیضه چپ گاهی تیر می‌کشید ولی الان دردش خیلی خفیف‌تر شده و ران و بیضه سمت راست احساس سنگینی می‌کنم. می‌خواستم بدونم واریکوسلم عود کرده یا دلیل دیگری داره؟

پاسـخ: خودارضایی ربطی به واریکوسل ندارد و جهت تشخیص عود واریکوسل نیاز به معاینه هست.

 

دکتر محمدرضا قرائتی (متخصص کلیه و مجاری ادراری)

سـوال: من 27 سالمه و مجرد. یک مدت (حدود 6 ماه) خودارضایی مستمر و شدیدی داشتم (حدودا هر دو روز 3 بار). بعد از این مدت و با درد بیضه به پزشک مراجعه کردم.

1- آزمایش اسپرم من ضعیف بود. مثلا میزان اسپرمم 7 میلیون بود. تحرک 11% و مورفولوژی 15%. آیا این به خودارضایی قبلی من برمی‌گرده؟

2- دکتر واریکوسل گرید 3 در بیضه چپ (اما سونوگرافی گرید 2 اعلام کرده بود) و گرید 1 در بیضه سمت راستم اعلام کرد. عمل این واریکوسل چقدر ضروریه برام؟

3- آزمایش منی مجدد را در چه فاصله زمانی نسبت به قبل تکرار می‌کنند؟

4- بیضه چپ من نسبت به بیضه راستم کوچک‌تر شده بود. این می‌تونه به واریکوسل ربطی داشته باشه؟

پاسـخ: 1- اگر فواصل تخلیه منی بسیار کم باشد، تعداد اسپرم‌ها در واحد حجم منی کاهش می‌یابد و ممکن است آزمایش اسپرم چنین اختلالاتی را نشان دهد.

2- ملاک تشخیص و تعیین درجه‌ واریکوسل معاینه است؛ نه سونوگرافی. بنابراین بدون معاینه نمی‌توان گفت آیا واریکوسل دارید یا نه و درجه آن چند است و نیاز به عمل دارد یا نه.

3- دو تا سه هفته بعد از آزمایش قبلی. ضمنا برای آزمایش باید سه روز از آخرین انزال گذشته باشد.

4- معاینه لازم است. درجات شدید واریکوسل می‌توانند به کوچک شدن بیضه منجر شوند.

سـوال: آقای دکتر من هنگامی که راه میرم، هنگامی که به بدنم ضربه وارد میشه و مواقعی که سوار ماشینم و بدنم لرزش حرکت ماشین بهش وارد میشه، بیضه‌هام مخصوصا بیضه سمت چپ درد می‌گیره و تیر می‌کشه. به دکتر مراجعه کردم گفتن که واریکوسل گرید 2 دارم. به‌خاطر دردم دوست دارم عمل کنم ولی از عواقب عمل و نتیجه‌ی عمل و دوباره عود کردن اون می‌ترسم! آقای دکتر لطفاً منو راهنمایی کنید.

پاسـخ: اگر واریکوسل شما درجه 2 باشد و فقط به‌خاطر درد قصد عمل دارید، من عمل را توصیه نمی‌کنم. زیرا اولا درد واریکوسل معمولا شدید نیست و قابل تحمل است و ثانیا معلوم نیست که با عمل، درد آن خوب شود. واریکوسل را به خاطر ریسک ایجاد ناباروری عمل می‌کنند؛ آن هم در مواردی که شدید باشد.

 

دکتر پیمان صالحی (متخصص جراحی کلیه و مجاری ادراری و ناباروری)

سـوال: من زمانی که تکرر استمنا در طول روز داشته باشم، رگ‌های سمت چپ بیضه‌ام بزرگ و صفت میشن و احساس درد در ناحیه بیضه می‌کنم. ولی در موارد عادی که استمنا نداشته باشم یا استمنا هفته‌ای 2-3 مرتبه داشته باشم مشکلی ندارم. آیا مبتلا به واریکوسل هستم؟

پاسـخ: بدون معاینه و دیدن آزمایشات لازم نمی‌توانم اظهار نظر کنم.

 

دکتر علیرضا خردمند (متخصص کلیه و مجاری ادراری)

سـوال: من 20 سال سن دارم و بیضه سمت راستم پایین‌تر و بزرگ‌تر از سمت چپ هست. البته بزرگی بیضه سمت راست نسبت به چپ این جور نیست که بسیار زیاد باشه. اما وقتی کیسه بیضه‌ام شل میشه دست می‌زنم می‌بینم کمی بیضه چپ کوچک‌تر و بالاتر از سمت راست قرار داره.

من طناب بیضه سمت چپم به هیچ عنوان رگ‌رگ و کرمی شکل و پیچ‌خورده یا مانند ماکارونی نیست. اما حس می‌کنم طناب بزرگ‌تر است و نسبت به طناب سمت راستم باد دارد. همچنین من در زیر بیضه چپم یعنی چسبیده به بیضه چپم 2 تا رگ چسبیده دارم.

تو رو خدا برام بگید من واریکوسل دارم؟ در پایان بگم 8 ساله استمنا به‌صورت خیلی زیاد روزی 2 بار انجام میدم و گاهی در بیضه چپ درد دارم.

پاسـخ: با توجه به شرح حال شما، حتما لازم است معاینه شوید.

12- خودارضایی و سرد بودن بیضه ها

خودارضایی ارتباطی با سرد شدن بیضه‌ها یا بی حس شدن بیضه‌ها ندارد.

 

دکتر محمدرضا قرائتی (متخصص کلیه و مجاری ادراری)

سـوال: من 23 سالمه. از اوایل آبان ماه تا الان تکرر ادرار دارم. آزمایش خون و ادرار طبیعی بوده. درد در پایین مثانه و آلت (که انگار ادرار درون آلت باقی مانده ولی با رفتن به دستشویی ادراری ندارم). سردی و بی حسی در بیضه‌ها احساس میکنم. سونوگرافی مثانه پروستات و بیضه انجام دادم که همه چی نرمال بود. می‌تواند به خاطر خودارضایی زیاد باشه؟ اواخر مرداد ماه نزدیکی داشتم از مقعد.

پاسـخ: خیر، ارتباطی با خودارضایی ندارد. ولی می‌تواند به‌علت پروستاتیت مزمن باشد که یکی از علل آن، نزدیکی از راه مقعد است.

سـوال: من 20 سالم هست. تقریبا دو سال پیش یه عمل نزول بیضه سمت راست و یک عمل واریکوسل سمت چپ (هر دو با هم) انجام دادم. الان تقریبا یه هفته میشه دمای بیضه سمت راستم کاهش پیداکرده (سرد شده) می‌خواستم بدونم دلیلش چیه؟ اگه مهمه که به دکتر مراجعه کنم؟ چون دارم برای کنکور آماده میشم.

پاسـخ: مشکل مهمی ندارید. نگران نباشید.

13- خودارضایی و داشتن یک بیضه

خودارضایی برای اشخاصی که فقط یک بیضه دارند (به‌عبارتی تک بیضه هستند)، مشکلی ایجاد نمی‌کند.

از بین رفتن یکی از بیضه‌ها عموما در موارد زیر اتفاق می‌افتد:

• عدم نزول بیضه: یکی از بیضه‌های نوزاد پس از تولد از بخش شکمی خارج نشده و به کیسه بیضه نمی‌رود. در صورتی که عمل جراحی برای جای‌گذاری بیضه به‌موقع انجام نگیرد، آن بیضه از بین خواهد رفت.
• پیچ خوردگی بیضه: در این حالت طناب بیضه تابیده می‌شود. این تابیده شدن بیضه، جریان خون به بیضه را کاهش می‌دهد. اگر اقدام اورژانسی برای ترمیم این وضعیت انجام نگیرد، آن بیضه از بین خواهد رفت.

اشخاصی که فقط یک بیضه دارند طبیعتاً می‌بایست دقت بیشتری در محافظت از آن یک بیضه خود داشته باشند و باروری آن‌ها تحت نظر پزشک بررسی گردد.

 

دکتر داریوش منصوری (فلوشیپ تخصصی پیوند کلیه)

سـوال: بنده 27 سال سن دارم و در سن 1 سالگی بيضه راست خود را از دست داده‌ام (عدم نزول بيضه). بنده خيلی استمنا انجام داده و هنوز هم گاهي اوقات انجام مي‌دهم. بنده مجرد هستم. آيا مشكل نداشتن 1 بيضه در كيفيت سكس تاثير می‌گذارد؟ آيا بنده در آينده صاحب بچه مي‌شوم؟

پاسـخ: در سکس اثری ندارد. 80% افراد با یک بیضه زایا هستند. آزمایش بدهید مشخص می‌شود.

 

دکتر محمدرضا قرائتی (متخصص کلیه و مجاری ادراری)

سـوال: من 22 سالمه. بیضه سمت راست را بر اثر ضربه درآوردم. آیا بچه‌دار می‌شوم؟

پاسـخ: وجود یک بیضه برای داشتن توانایی جنسی طبیعی و توانایی بچه‌دار شدن کافی است. زیرا همان بیضه هورمون و اسپرم کافی می‌سازد. البته اگر بخواهید از باروری خود کاملا مطمئن شوید باید آزمایش اسپرم بدهید. اگر از لحاظ ظاهری هم ناراحت و نگران هستید می‌توان پروتز بیضه برای شما گذاشت که ظاهر آن دقیقا مثل بیضه طبیعی است.

سـوال: بنده تقریبا 10 سال پیش دچار پیچ خوردگی بیضه شدم که سریعا به متخصص کلیه مراجعه کردم. ولی به‌دلیل تشخیص دیرهنگام ایشان بیضه راست به مرور کوچک شد و از بین رفت. اما دکتر متخصص فقط فرمودند یک بیضه کار هر دو بیضه رو می‌کنه و مشکلی نیست. هیچ حرفی از درآوردن بیضه نکردند.

پس از 10 سال به علت مشکل ناباروری مراجعه کردم و پس از آزمایشات اسپرم مشخص شد که تعداد اسپرم کم و حرکت‌شون کند هست ولی اسپرم وجود داره. پس از مراجعه به دکتر متخصص دیگری ایشان فرمودند که همان زمانی که تشخیص پیچش داده شده بود بیضه بایستی درآورده می‌شد تا به این یکی بیضه آسیبی وارد نمی‌شد.

پاسـخ: وجود بیضه آسیب‌دیده گاهی باعث تولید آنتی‌بادی‌هایی می‌شود که اسپرم‌سازی بیضه سالم مقابل را مختل می‌کنند. برخی معتقدند در صورت تشخیص بیضه پیچ خورده که زمان طلایی برگرداندن آن گذشته و نمی‌توان آن را حفظ کرد، بهتر است بیضه ناسالم خارج شود تا از تولید این آنتی‌بادی‌ها جلوگیری شود. البته این موضوع به طور قطعی اثبات نشده است. در هر صورت هرچه بوده گذشته و اکنون باید به فکر درمان ناباروری باشید.

14- خودارضایی و ضربه به بیضه

در صورتی که به بیضه شما ضربه خورده و آسیبی به بیضه وارد شده، خودارضایی نقشی در بهبود یا بدتر شدن آن ندارد.

 

دکتر مجید حقیقت (متخصص کلیه و مجاری ادراری)

سـوال: من 23 سالمه. از 13 سالگی خودارضایی می‌کنم. وقتی دوم دبیرستان می‌خوندم دوستم با لگد بیضه چپمو زد. رفتم دکتر گفتن عفونت کرده برو درست میشه. ولی درست نشده. پارسال هم رفتم دکتر گفت زیاد با بیضه‌ات کاری نداشته باش درست میشه. من همیشه خودارضایی می‌کنم. به‌نظرم بدنم قدرت لازم برای ترمیم نداره. به‌نظر شما درست میشه یا نه؟

پاسـخ: جهت قضاوت باید معاینه شوید.

 

دکتر محمدرضا قرائتی (متخصص کلیه و مجاری ادراری)

سـوال: تقریبا 15 سال پیش ضربه شدیدی به بیضه‌هام وارد شد که تا مدتی باعث باد کردن بیضه‌هام می‌شد. به دکتر که مراجعه کردم جراحی رو در اون سن صلاح ندونستن و من هم دیگه اقدامی نکردم. الان نزدیک به 6 سالی هست که روی بیضه‌هام چیزهایی شبیه بادکنک به بیضه هام چسبیده که با کوچک‌ترین برخورد درد می‌گیره و گاهی در حالت عادی شروع به تیر کشیدن می‌کنه. این‌ها چی هستن و لازم هست که اقدامی کنم یا نه؟ و فکر می‌کنم چون ضربه قبل از رسیدنم به سن بلوغ بوده در سایز هم تاثیر گذاشته.

پاسـخ: بدون معاینه اظهار نظر دقیق در مورد مشکل شما امکان‌پذیر نیست. به متخصص ارولوژی مراجعه فرمایید.

15- خودارضایی و عفونت بیضه

خودارضایی موجب ایجاد عفونت در بیضه یا عفونت در اپی دیدیم نمی‌گردد.

 

دکتر میترا مولائی نژاد (بهداشت باروری)

سـوال: من الان 18 سالمه. حدود 5 ساله استمنا می‌کنم. الان 4 روزه بيضه چپم کمی درد مي‌کنه. می‌خواستم بدونم مشکلم چيه؟

پاسـخ: ممکن است دچار التهاب لوله‌های اپیدیدیم باشید. برای معاینه و تشخیص اپیدیمیت به یک متخصص اورولوژی مراجعه کنید.

جهت دسترسی به آرشیو سوالات از دکتر میترا مولائی نژاد کلیک کنید.