64-و آن حضرت فرمود: اهل دنيا چون كاروانى هستند كه آنان را مىبرند در حالى كه در خوابند.
65-و آن حضرت فرمود: از دست رفتن دوستان غربت است.
66-و آن حضرت فرمود: به حاجت نرسيدن آسانتر از درخواست آن از نااهل است.
67-و آن حضرت فرمود: از عطاى اندك حيا مكن، كه نوميد كردن كمتر از آن است.
68-و آن حضرت فرمود: پاكدامنى زينت تهيدستى، و شكر زينت توانگرى است.
69-و آن حضرت فرمود: هر گاه آنچه خواهى نباشد، از اينكه چگونه باشى باك مدار.
70-و آن حضرت فرمود: نادان جز به افراط و تفريط ديده نشود.
71-و آن حضرت فرمود: چون عقل كامل شود سخن كم گردد.
72-و آن حضرت فرمود: روزگار بدنها را كهنه، و اميدها را نو، و مرگ را نزديك، و آرزو را دور مىكند. آن كه به روزگار دست يافت ناراحتى ديد، و هر كه آن را از دست داد در سختى افتاد.
73-و آن حضرت فرمود: آن كه خود را در مرتبه پيشوايى قرار مىدهد بايد پيش از مؤدب نمودن مردم به مؤدب نمودن خود اقدام كند، و پيش از آنكه ديگران را به گفتار ادب نمايد، بايد به كردارش مؤدب به آداب كند، و آنكه خود را بياموزد و ادب نمايد به تعظيم سزاوارتر است از كسى كه فقط ديگران را بياموزد و تأديب كند.
نهج البلاغة / ترجمه انصاريان، متن، ص: 329
74-و آن حضرت فرمود: نفس كشيدن انسان گام برداشتن او به سوى مرگ است.
75-و آن حضرت فرمود: هر شمرده شدهاى تمام شدنى، و هر انتظار كشيدهاى رسيدنى است.
76-و آن حضرت فرمود: زمانى كه امور مشتبه شود، پايان آنها به اوّلشان سنجيده شود.
77-از خبر ضرار پسر ضمره ضبابى است وقتى بر معاويه وارد شد و معاويه در رابطه با امير المؤمنين عليه السّلام از او پرسيد، ضرار گفت: شهادت مىدهم كه او را در بعضى از مواقف ديدم به وقتى كه شب پردههاى خود را فرو افكنده بود، و او در محرابش به عبادت ايستاده، و محاسنش را به دست گرفته و چون شخص مار گزيده به خود مىپيچيد. و مانند انسان غمگين گريه مىكرد و مىگفت:
اى دنيا، اى دنيا، از من دورى گزين، خود را به من عرضه مىكنى؟! يا آرزومندم شدهاى؟! زمان وصالت نزديك مباد، هرگز! غير مرا فريب ده، كه مرا به تو نيازى نيست، تو را سه طلاقه كردهام كه آن را بازگشتى نيست. زندگيت كوتاه، بزرگيت اندك، و مرادت كوچك است. آه از كمى زاد، و درازى راه، و دورى سفر، و عظمت قيامت!
امیرالمومنین امام علی (علیهالسلام) :
سعادتمند کسی است که از دیگران پند گیرد.
نهج البلاغه/خطبه۸۶
نهج البلاغة / ترجمه انصاريان، متن، ص: 330
79-و آن حضرت فرمود: حكمت را هر جا هست فرا گيريد، كه حكمت در سينه منافق هم هست، در آنجا قرار نمىگيرد تا بيرون آيد و در سينه مؤمن با ديگر يارانش آرام گيرد.
80-و آن حضرت در همين زمينه فرمود: حكمت گمشده مؤمن است، پس حكمت را فراگير گر چه از اهل نفاق باشد.
81_و آن حضرت فرمود: قيمت هر مرد كارى است كه آن را نيكو انجام مىدهد. اين سخنى است كه نمىتوان برايش قيمت گذاشت، و حكمتى را با آن سنجيد، و كلامى را با آن برابر نمود.
از اسرار درون شما آگاه است:
#نهج_البلاغه
قَدْ عَلِمَ السَّرَائِرَوَ خَبَرَ الضَّمَائِرَ
خداوند از درون همه کس آگاه است و باطن همه انسانها را آزموده و از آن با خبر است»
#خطبه_86
[أُوصِيكُمَا وَ جَمِيعَ وَلَدِي وَ أَهْلِي وَ مَنْ بَلَغَهُ كِتَابِي بِتَقْوَىاللَّهِ وَ نَظْمِ أَمْرِكُمْ وَ صَلَاحِ ذَاتِ بَيْنِكُمْ فَإِنِّي سَمِعْتُ جَدَّكُمَا (صلى الله عليه وآله) يَقُولُ صَلَاحُ ذَاتِ الْبَيْنِ أَفْضَلُ مِنْ عَامَّةِ الصَّلَاةِ وَ الصِّيَامِ]
[شما را، و تمام فرزندان و خاندانم را، و كسانى را كه اين وصيّت به آنها مى رسد، به تقوای الهی ،و نظم در امور زندگى، و ايجاد صلح و آشتى در ميانتان سفارش مى كنم، زيرا من از جدّ شما پيامبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم شنيدم كه مى فرمود: «اصلاح دادن بين مردم از نماز و روزه يك سال برتر است.]
بخشیاز نامه۴۷نهجالبلاغه
يَدَّعِي بِزَعْمِهِ أَنَّهُ يَرْجُو اللَّهَ، كَذَبَ وَ الْعَظِيمِ، مَا بَالُهُ لَا يَتَبَيَّنُ رَجَاؤُهُ فِي عَمَلِهِ، فَكُلُّ مَنْ رَجَا عُرِفَ رَجَاؤُهُ فِي عَمَلِهِ، وَ كُلُ رَجَاءٍ إِلَّا رَجَاءَ اللَّهِ تَعَالَى فَإِنَّهُ مَدْخُولٌ، وَ كُلُّ خَوْفٍ مُحَقَّقٌ إِلَّا خَوْفَ اللَّهِ فَإِنَّهُ مَعْلُولٌ
او گمان مى برد، به خدا اميدوار است ؛ اما سوگند به خدا دروغ مى گويد (اگر راست مى گويد) چرا اين اميدوارى در عملش ديده نمى شود؟ زيرا هر کس به چيزى اميد دارد، در عملش مشاهده مى شود (همه بايد بدانند) هر اميدى جز اميد به خداى متعال نابجا، و هر ترس جز ترس از (مخالفت با) خدا نادرست است.
بخشی از خطبه ۱۶۰
خُطبه مُتّقین یا خطبه هَمّام از خطبههای مشهور نهج البلاغه درباره صفات پرهیزکاران است.
خبطه193
اوصاف اجتماعی متقین
برخی از اوصاف متقین در جامعه از این قرار است:
- نیکگفتاری
- میانهروی
- فروتنی
- چشمپوشی از محرّمات
- گوشدادن به علم سودمند
- حریص در طلب دانش
- شکیبایی در سختی
- بخشیدن کسی که بدو ستم کرده
- دوری از سخن زشت
- تباه نکردن آنچه بدانها سپردهاند
- فروبردن خشم
- در امان بودن مردم از بدی آنها
- امیدواری به آنها در کارهای نیک
اوصاف فردی
- بدگمانی به خویشتن
- ترس از ستوده شدن توسط دیگران
- ایمان با یقین
- بردباری
- امید به امور اخروی و ناخواهانی دنیا
رابطه با خالق
- نمازهای شبانه با تلاوت قرآن
- دواجویی در قرآن
- اثرگذاری آیات قرآن بر جان آنها
- خشوع در عبادت
- یاد خدا و سپاس از او در طول شبانه روز