کانون

خوابیدن بین الطلوعین‏

فاصله زمانی بین فجر صادق (هنگام اذان صبح) تا طلوع آفتاب را بین ‏الطلوعین می‏گویند. در روایات اهل بیت علیهم السلام، خواب بین الطلوعین بسیار مکروه شمرده شده و در مقابل، بیدار ماندن در این زمان، مورد تأکید فراوان قرار گرفته است. از رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) نقل است که: هیچگاه زمین نزد خدای عز و جل آن گونه که از سه چیز فریاد می‏کند، بانگ بر نمی‏آورد. یکی هنگام ریخته شدن خون به ناحق، دیگری هنگام ریختن آب غسلی که از زنا باشد، و دیگری هنگام خواب پیش از طلوع آفتاب بر زمین.

روش امامان بزرگوار ما نیز بیداری بین الطلوعین بوده است. درباره امام سجاد (علیه السلام) آمده که آن بزرگوار، پس از نماز صبح در محل نمازش به خواندن تعقیبات نماز می‏پرداخت تا خورشید طلوع می‏کرد.
در برخی روایات علت کراهت این خواب، محروم ماندن از روزی دانسته شده است. امام سجاد (علیه السلام) در این باره می‏فرماید: هرگز پیش از طلوع آفتاب نخواب که آن را بر تو خوش نمی‏دارم. در این زمان خداوند روزی بندگان را تقسیم می‏کند. امام صادق (علیه السلام) سخن پدربزرگ خویش را این گونه تأکید می‏کند: فرشتگان، روزی فرزندان آدم را در هنگام طلوع فجر (وقت اذان صبح) تا طلوع خورشید تقسیم می‏کنند. پس هر کس در این مدت بخوابد، از روزی خویش باز مانده است.
نتیجه روشن دو حدیث مذکور آن است که خواب بین الطلوعین، فقر و محرومیت را در پی خواهد داشت.
گذشته از این اثر نامطلوب که خواب بین الطلوعین به جای می‏گذارد، پراکندگی و آشفتگی نیز به عنوان دیگر پی‏آمد چنین خوابی ذکر گردیده است.شاید این پراکندگی و آشفتگی از آن رو باشد که خواب بین‏ الطلوعین، آدمی را هم از رزق و روزی مادی و هم از روزی‏های معنوی مانند علم، شوق به عبادت، توفیق در کارها، نظم و ... محروم می‏سازد.
یاد آور می‏شویم که اگر گفته ‏اند در فاصله زمانی فجر تا طلوع خورشید نباید خوابید، این بدان معنا نیست که حتماً باید در این مدت به عبادت پرداخت، بلکه خود بیدار ماندن در این فاصله ارزشمند و مفید است. عالم عارف وارسته آیت ‏الله شیخ مجتبی قزوینی می‏ فرمود: اگر کاری هم نمی‏کنیم و به عبادت هم نمی‏پردازید، باز هم بین الطلوعین را بیدار باشید. گرچه همان طور که از سیره معصومین علیهم السلام پیداست، عبادت در این زمان بسیار مطلوب است و بی‏گمان در بهره‏مندی بیشتر ما از رزق و روزی الهی تأثیر می‏گذارد، اما تأکید اصلی روایات بر بیدار ماندن است نه عبادت کردن.